[Universitas]
Kategoria: PsychologiaWysyłka: od ręki
Freuda i Adlera, opublikowanych w latach 1918–1939. O
wielu z tych prac nikt do tej pory nie pisał – jak m.in. o
rozprawach Bornsztajna, Bychowskiego i Bilikiewicza o kobiecej
seksualności,...
Pełen opis produktu 'Psychoanaliza - ziemia obiecana? Dzieje psychoanalizy w Polsce międzywojnia (1918-1939). Część II: Między nadzieją i rozpaczą' »
W naszych środowiskach naukowych
dominuje pogląd, jakoby wpływ psychoanalizy na polską naukę i
literaturę w okresie międzywojnia zaznaczył się bardzo słabo. W
książce tej wykazuję, że jest to typowy przesąd, utrzymujący
się po dziś dzień siłą inercji, którego podstawą był brak solidnych
badań w tym zakresie. Omawiam w niej szereg interesujących
artykułów i książek autorów inspirujących się teoriami Freuda i
Adlera, opublikowanych w latach 1918–1939. O wielu z tych prac nikt
do tej pory nie pisał – jak m.in. o rozprawach Bornsztajna,
Bychowskiego i Bilikiewicza o kobiecej seksualności, artykule
Bychowskiego o antysemityzmie i o jego książce Metaphysik und
Schizophrenie czy o artykułach Mateckiego o pacjentach-chasydach i
freudowskim pojęciu popędu śmierci. Inne prace, znane już polskiemu
czytelnikowi z rozpraw Bartłomieja Dobroczyńskiego czy Leny
Magnone, zostały poddane daleko idącej reinterpretacji. Omawiając
dorobek czołowych rodzimych przedstawicieli nurtu w psychiatrii i
psychoterapii, pedagogice i literaturoznawstwie, gdzie zaznaczył
się on najwyraźniej, wskazuję na istotną rolę, jaką odegrały w nim
inspiracje psychoanalityczne. Kładę w książce nacisk na podejmowane
przez zwolenników nurtu roszczenia emancypacyjne w odniesieniu do
tradycyjnych form społecznego samorozumienia. Wskazuję na rysujące
się w ich pracach nowe podejście do kwestii związanych z
seksualnością, do przejawów popędu agresji w postaci ksenofobii i
antysemityzmu, na promowanie nowatorskich, mniej represyjnych niż
tradycyjne, modeli wychowania dzieci, na nowe modele interpretacji
dzieł literackich itp. Jakkolwiek we wszystkich wspomnianych
dyscyplinach naukowych nurt psychoanalityczny nie był dominujący,
to jednak wyraźnie zaznaczył w nich swoją obecność. Teoriami
Freuda, Adlera i Junga inspirowali się u nas głównie badacze i
lekarze pochodzenia żydowskiego, niestety niemal wszyscy z nich
zostali wymordowani w czasach Zagłady. Nielicznym tylko udało się
wyemigrować (Bychowski, Segal) lub szczęśliwie ocaleć
(Markuszewicz, Bornsztajn). W rezultacie od 1945 roku nurt
psychoanalityczny przestał istnieć w naszej nauce i w praktyce
klinicznej aż po lata 60. Omawiając i interpretując w książce
najciekawsze rozprawy czołowych przedstawicieli nurtu, wykazuję,
jak dalece są one w wielu aspektach aktualne. Wychodzą w
zdumiewający sposób naprzeciw problemom czasu dzisiejszego,
stanowiąc dla nas często prawdziwe wyzwanie. Odczytując je dzisiaj
na nowo, ma się nieodparte wrażenie, że obcuje się z żywą,
przemawiającą wieloma głosami tradycją.
Paweł Dybel,
profesor w Instytucie Filozofii i Socjologii PAN, stypendysta
Fundacji Alexandra von Humboldta, DAAD, DFG, The Mellon Foundation
i innych. Prowadził wykłady i seminaria na uniwersytetach w Bremie,
Berlinie, Londynie i Buffalo. Członek międzynarodowej Rady Naukowej
Sigmund Freud Institut we Frankfurcie nad Menem. Trzykrotnie
nominowany do Nagrody im. J. Długosza. Główne pola badawcze:
hermeneutyka, fenomenologia, antropologia filozoficzna,
poststrukturalizm, teoria psychoanalizy, teoria literatury.
Publikacje (wybór): Granice rozumienia
i interpretacji. O hermeneutyce H.G. Gadamera (Kraków 2004); Okruchy
psychoanalizy (Kraków
2007), Dylematy
demokracji (Kraków
2015); Psychoanalytische Brocken.
Philosophische Essays (Würzburg
1916); Mesjasz, który odszedł. Bruno
Schulz i psychoanaliza (Kraków
2017); Ziemscy, słowni cieleśni. O
polskich poetach współczesnych (Mikołów
2019); Psychoanalysis – the Promised
Land? (London, N.Y, Frankfurt am Main
2018); Nieświadome na scenie. Witkacy i
psychoanaliza (Kraków
2020); Rozum i nieświadome.
Filozoficzne eseje o psychoanalizie (Kraków 2020).
