[Oficyna INGENIUM]
Kategoria: Literatura > Seks
Słowo wstępne W tej książce próbujemy zastosować odkrycia
psychoanalityczne do objaśnienia zaburzeń okresu
dojrzewania, do ich diagnozy i leczenia. Doświadczenia
pracy terapeutycznej...
Pełen opis produktu 'Okres dojrzewania i załamanie rozwoju' »
Słowo wstępne
W tej książce próbujemy zastosować odkrycia psychoanalityczne do
objaśnienia zaburzeń okresu dojrzewania, do ich diagnozy i
leczenia. Doświadczenia pracy terapeutycznej – zarówno z
nastolatkami, jak i z dorosłymi – przekonały nas, iż adolescencja
wnosi unikalny i ważny wkład w życie psychologiczne, zaś psychiczne
zakłócenia tej fazy należy rozumieć inaczej niż zakłócenia
dzieciństwa i wieku dorosłego. Różnica wynika z tego, że okres
dojrzewania rozpoczyna się po osiągnięciu dojrzałości seksualnej, a
wydarzenie to zmienia trajektorię rozwoju psychicznego i nadaje
zaburzeniom tej fazy znaczenie, które w perspektywie dynamicznej
różni się od znaczenia psychopatologii dzieciństwa i
dorosłości.
Kilka lat temu uwagę naszą przyciągnął bardzo prosty fakt, który
skłonił nas do zakwestionowania powszechnego rozumienia rozwojowej
funkcji adolescencji oraz znaczenia psychopatologii tego okresu.
Wszystko wskazywało na to, iż w okresie dojrzewania niezwykle
często dochodzi do samobójstw i prób samobójczych, zaś przed tym
okresem świadoma decyzja zabicia siebie nie istnieje jako problem
społeczny lub kliniczny. Później zdaliśmy sobie sprawę, iż nasi
nastoletni pacjenci – w przeciwieństwie do większości pacjentów
dorosłych – byli szczególnie skłonni do tego, by fizycznie atakować
swoje ciała albo robić coś, co – w fantazji – zmieni obraz ich ciał
poprzez anoreksję, otyłość, samookaleczenia albo branie narkotyków
i uzależnienia. Poza tym jedna czwarta naszych pacjentów
nastoletnich była bardzo zaniepokojona normalnością lub
nienormalnością swoich zachowań i myśli, a ten niepokój
nieodłącznie wiązał się z normalnością lub anomaliami
seksualnymi.
Zarówno te obserwacje, jak i doświadczenia pracy w ogólnodostępnym
ośrodku pomocy nastolatkom –psychoanalitycznym centrum badań nad
adolescentami – sprawiły, że uznaliśmy, iż te same pytania można
odnieść do większości młodych ludzi: Dlaczego nagle pojawiają się
objawy choroby psychicznej, które są pospiesznie diagnozowane jako
objawy schizofrenii? Skąd bierze się głęboka depresja, anoreksja,
objawy seksualnych anomalii albo agresja, która nie wydaje się być
następstwem działania jakiejś normy społecznej, ale jest
odpowiedzią na wewnętrzne głosy albo potrzebę utrzymania z dala od
świadomości poczucia, że nastolatek jest nienormalny?
[…]
Rozdział 12
Diagnoza zaburzeń okresu dojrzewania
Zastosowanie rozwojowego modelu okresu dojrzewania w procesie
diagnozy polega na:
1. Określeniu, czy doszło do załamania rozwoju.
2. Oszacowaniu stopnia obecnej podatności na zaburzenia, czyli
ocenie stopnia, w jakim mechanizmy obronne, do których stosowania
nastolatek czuje się przymuszony (by radzić sobie z lękiem
wzbudzonym w wyniku załamania rozwoju), pozwalają mu zachować
poczucie kontroli nad własnym zachowaniem.
3. Próbie przewidzenia, w jakiej mierze to ryzyko ma szanse
zaniknąć wraz z ustanowieniem ostatecznej organizacji seksualności
i końcem adolescencji.
Często odnosimy wrażenie, że podjęto błędne decyzje w kwestii oceny
patologii, wyboru metody leczenia czy sposobu sprawowania opieki
nad nastolatkiem, ponieważ nie uwzględniono jego problemu i
znaczenia tego problemu dla dalszego rozwoju emocjonalnego. Kiedy
młody człowiek mówi, że jest przygnębiony, że życie nie ma sensu –
czy powinniśmy uznać to za objaw poważnej patologii? Jeśli uznamy
przygnębienie za normalne uczucie w okresie dojrzewania, to jak
bardzo przygnębiony musi być młody człowiek, byśmy uznali ten stan
za objaw choroby? Jeśli nastolatek ujawnia swoje zaburzenia poprzez
problematyczne zachowanie lub wręcz niezdolność do funkcjonowania,
to jak możemy wykroczyć poza psychiatryczne kategorie
diagnostyczne? Podejmując jakiekolwiek decyzje o dalszych
interwencjach, powinniśmy uwzględniać dotychczasowe i przyszłe
uszkodzenia procesu rozwojowego, nieuchronnie wpływające na
podatność na zaburzenia i choroby psychiczne w dorosłym życiu.
Często leczy się jedynie objawy zaburzeń okresu dojrzewania i
wówczas nastolatki dostają leki bądź pomoc w rozwiązaniu konfliktu
zewnętrznego, a jeśli zaburzenia zachowania mają szersze skutki
społeczne, podkreśla się potrzebę sprawowania kontroli nad
adolescentem. Młody człowiek może czuć, że takie działania nie
dotykają istoty jego problemów, ale godzi się na nie, uznając, że
to jedyna dostępna pomoc. Zakłada się zazwyczaj, że pomoc w
aktualnym kryzysie emocjonalnym (lub w zaakceptowaniu choroby) to
dla nastolatka wystarczające wsparcie.
Przed diagnostą stoją jednak znacznie bardziej złożone zadania.
Powinien on określić, w jakim zakresie doszło już do zaburzenia
zdrowego rozwoju i na tej podstawie podejmować decyzje o
intensywności i zakresie wysiłków terapeutycznych. Adolescencja to
czas szczególnej podatności na zaburzenia emocjonalne. Z
diagnostycznego punktu widzenia właśnie w tym okresie występują
wczesne objawy potencjalnych poważnych problemów, które mogą
ujawnić się w przyszłości. Zyskujemy więc wyjątkową szansę
dokonania interwencji zapobiegającej wyborowi patologicznego
rozwiązania zadań rozwojowych. Mimo, iż stoi przed nami trudne
zadanie, nie możemy pozwolić sobie na porażki czy błędy, bowiem
niewłaściwie przeprowadzona ocena diagnostyczna może negatywnie
wpłynąć na całą przyszłość nastolatka.
Diagnoza i załamanie
W poprzednich rozdziałach przedstawiliśmy obserwacje kliniczne, na
których podstawie sformułowaliśmy tezę, iż przyczyną poważnych
zaburzeń emocjonalnych w okresie dojrzewania jest załamanie procesu
rozwojowego po zakłóceniu równowagi struktur psychicznych przez
dojrzewanie płciowe. Opisaliśmy związek między załamaniem
rozwojowym a niezdolnością przekształcenia przez nastolatka obrazu
ciała w sposób uwzględniający obecność seksualnie dojrzałych
genitaliów, co pozwoliłoby mu określić się jako mężczyzna lub
kobieta. W przypadku zaburzenia mamy do czynienia z mechanizmami
obronnymi używanymi przez nastolatka, by uniknąć takich zmian w
obrazie ciała lub by im zapobiec.
Sama diagnoza polegałby zatem przede wszystkim na stwierdzeniu, czy
istnieją dowody na to, że do załamania doszło w okresie dojrzewania
płciowego, a jeżeli tak się stało – na ocenie głębokości
uszkodzenia procesu rozwoju. [...]
Spis treściSłowo wstępne
I. PATOLOGIA I ZAŁAMANIE ROZWOJU W OKRESIE DOJRZEWANIA,
1. Okres dojrzewania i ostateczna organizacja seksualności
2. Załamanie rozwoju
3. Obraz ciała i masturbacja
4. Pacjentka nastoletnia – relacja z ciałem i masturbacja
5. Superego, wyidealizowany obraz ciała i okres dojrzewania
płciowego
II. ZAŁAMANIE I PROCES LECZENIA
6. Załamanie, przeniesienie i rekonstrukcja
7. Relacje z obiektem, korzystanie z ciała i przeniesienie
8. Próba samobójcza w okresie dojrzewania jako epizod
psychotyczny
III. ZAGADNIENIA KLINICZNE
9. Zachowania kompulsywne i centralna fantazja masturbacyjna:
implikacje kliniczne
10. Wykluczenie rozwoju
11. Przeciwprzeniesienie a rozwój seksualny nastolatka
IV. PROCES DIAGNOSTYCZNY
12. Diagnoza zaburzeń okresu dojrzewania
13. Konsultacje diagnostyczne