[Dla szkoły]
Kategoria: Dla tłumaczy
ciekawych i użytecznych informacji. Poradnik tłumacza nie
aspiruje do miana pracy naukowej i skupia się przede wszystkim na
praktycznym aspekcie procesu przekładu. Ma na celu pokazanie
pocz...
Pełen opis produktu 'Poradnik tłumacza (wydanie 3)' »
Ze wstępuW ostatnich latach lawinowo rośnie liczba ukazujących się
w Polsce tłumaczeń z języka angielskiego, nie tylko literatury
pięknej, ale też najróżniejszego typu tekstów nieliterackich:
poradników, przewodników, encyklopedii, artykułów i doniesień
prasowych, reklam, programów komputerowych, instrukcji obsługi,
filmów i programów rozrywkowych, publikacji popularno- i
paranaukowych, a także wydawnictw albumowych i multimedialnych.
Olbrzymi popyt sprawia, że za tłumaczenie biorą się często osoby
niedoświadczone i pochopnie oceniające swe umiejętności
translatorskie. To właśnie do nich kierowana jest przede wszystkim
ta książka. Tym, którzy zajmują się przekładami zawodowo i od lat,
zawarte w niej rady, wskazówki i przestrogi mogą się wydać dość
oczywiste, choć wierzę, że i oni znajdą tu wiele ciekawych i
użytecznych informacji.
Poradnik tłumacza nie aspiruje do miana pracy naukowej i skupia się
przede wszystkim na praktycznym aspekcie procesu przekładu. Ma na
celu pokazanie początkującemu tłumaczowi "jak to się robi": jak
należy podejść do angielskiego tekstu, jak optymalnie oddać jego
treść i formę, jak rozwiązać rozmaite problemy techniczne, jak
uniknąć najczęstszych błędów i pułapek. Sztuki tłumaczenia nie
można się oczywiście od początku do końca nauczyć. Jak każda praca
twórcza, wymaga ona pewnych wrodzonych predyspozycji, a zwłaszcza
wrażliwości językowej, umiejętności wnikliwego odczytywania tekstu,
precyzyjnego wysławiania się, zacięcia stylistycznego, wyobraźni,
elastyczności myślenia. Ale nawet osoba wyraźnie utalentowana w tym
kierunku może produkować przekłady bardzo dalekie od poprawności,
gdyż zwyczajnie z braku doświadczenia nie uświadamia sobie
trudności warsztatowych czy wymogów stawianych przetłumaczonemu
tekstowi.
Książka powstała na podstawie moich własnych spostrzeżeń - z jednej
strony tłumacza, z drugiej zaś odbiorcy tekstów tłumaczonych - oraz
kilkuletnich obserwacji poczynionych podczas ćwiczeń ze studentami.
Koncentruje się niemal wyłącznie na tekstach nieliterackich,
nazywanych tu również użytkowymi. Uczący postrzegają je często
(niekoniecznie świadomie) jako coś podrzędnego wobec literatury
pięknej, trywialnego i niegodnego uwagi „prawdziwego”, ambitnego
tłumacza.
Moim zdaniem jest to podejście z gruntu błędne. Aby dobrze
tłumaczyć literaturę, trzeba najpierw opanować pewne - wcale nie
takie proste - podstawowe umiejętności, przyswoić sobie rozmaite
techniki i nabrać biegłości w ich stosowaniu. Teksty użytkowe
nadają się do tego znakomicie, zwłaszcza że stopniem trudności
językowej często nie ustępują dziełom literackim.
Przedstawione w książce przykłady, choć czasem nieco uproszczone
dla klarowności wywodu - by nie wprowadzać zbyt wielu zagadnień
translatorskich naraz - są autentyczne i pochodzą z różnorodnych
publikacji książkowych, prasowych i internetowych oraz z telewizji.
To samo dotyczy też cytowanych tu i ówdzie przykładów negatywnych:
z jednej strony niefortunnych polskich tłumaczeń, a z drugiej
ewidentnych nonsensów i błędów językowych zaczerpniętych z tekstów
angielskich - okazuje się bowiem, że kłopoty z językiem ojczystym,
logiką i jasnym wyrażaniem myśli miewają nie tylko początkujący
tłumacze, ale także autorzy, nawet ci znani i cenieni. W sumie
wykorzystano ponad sto tekstów źródłowych w obu językach.
Pragnę gorąco podziękować kilku osobom, które zechciały przeczytać
wstępną wersję Poradnika tłumacza i podzielić się ze mną opinią na
jego temat: pani Janinie Ozdze za celne uwagi leksykalne i
gramatyczne, pani Zofii Siewak-Sojce za redaktorską skrupulatność i
czujność, pani profesor Elżbiecie Tabakowskiej za 6 życzliwe słowa
zachęty i cenne sugestie warsztatowe oraz Krzysztofowi
Kwaśniewiczowi za wnikliwe komentarze i cierpliwe pełnienie roli
konsultanta.
Słowa podziękowania należą się także studentom Kolegium Języków
Obcych "The Top" w Bielsku-Białej, z którymi przez kilka lat miałem
przyjemność prowadzić zajęcia z tłumaczenia i którzy umożliwili mi
zebranie wielu materiałów wykorzystanych w Poradniku tłumacza, w
znacznej mierze stanowiącym rozwinięcie omawianych wówczas
zagadnień i problemów.
Mimo wszelkich dołożonych przeze mnie starań nie jest to na pewno
książka ani doskonała, ani tym bardziej kompletna i wyczerpująca
temat. Być może więc za jakiś czas zajdzie potrzeba przygotowania
jej w nowej, poprawionej czy rozszerzonej wersji, dlatego będę
wdzięczny czytelnikom za wszelkie uwagi, które można do mnie
kierować pocztą elektroniczną za pośrednictwem prowadzonego przeze
mnie internetowego Serwisu Tłumacza. SPIS
TREŚCI
Wstęp
Wstęp do II wydania
1. Co to znaczy "tłumaczyć tekst"?
2. Arsenał tłumacza
2.1. Łączenie
2.2. Dzielenie
2.3. Uogólnianie
2.4. Zmiana kolejności
2.5. Zastępowanie
2.6. Usuwanie, upraszczanie
2.7. Dodawanie, uzupełnianie, dopowiadanie
2.8. Zmiana form gramatycznych i części mowy
2.8.1. Liczba
2.8.2. Czas
2.8.3. Przeczenia
2.8.4. Strona
2.8.5. Bezokoliczniki
2.8.6. Części mowy
2.9. Powtórzenia
3. Pułapki oryginału, błędy tłumaczenia
3.1. Pozorna oczywistość
3.2. Przesadna precyzja
3.3. Niedostrzeżona terminologia
3.4. You
3.5. And, or i as
3.6. Błędy stylistyczne
3.7. Błędy frazeologiczne
3.8. Gramatyka
3.8.1. Przyimki
3.8.2. Zaimki dzierżawcze i wskazujące
3.8.3. Rzeczowniki odczasownikowe i imiesłowy
3.8.4. Czas present perfect
3.8.5. Formy dokonane i niedokonane
3.8.6. Zgodność orzeczenia z dopełnieniem
3.9. Booby traps 118
4. Szyk wyrazów
5. Rzeczowniki w funkcji przydawki i przysłówki zdaniowe
6. Nazwy własne
6.1. Nazwy geograficzne
6.2. Imiona i nazwiska
6.3. Nazwy zbiorowe
6.4. Budowle, instytucje i adresy
6.5. Pojazdy.
6.6. Wydarzenia i imprezy
6.7. Imiona, tytuły i nazwy z of
6.8. Nazwy przymiotnikowe
7. Nagłówki, podpisy i tytuły
8. Tło kulturowe
9. Zapis
9.1. Cudzysłów
9.2. Apostrof
9.3. Przecinek
9.4. Średnik
9.5. Wielokropek
9.6. Kursywa
9.7. Liczby
9.8. Czas i daty
9.9. Wielkie litery
9.10. Skróty i skrótowce
9.11. Adresy
10. Materiały pomocnicze i lektury
10.1. Internet
10.2. Słowniki dwujęzyczne
10.3. Słowniki jednojęzyczne
10.4. Inne przydatne książki
10.5. Publikacje naukowe i poradniki
Klucz do ćwiczeń