[]
Kategoria: Monety / Monety srebrne 1995-2017 / 1997
poprzedzony oraz zakoĹczony piÄcioma pereĹkami. Pod lewÄ
ĹapÄ
orĹa znak mennicy: m/w. Rewers monety: Popiersie PawĹa
Edmunda Strzeleckiego, w tle: zarys kontynentu Australii,
stylizowane...
Pełen opis produktu '10 zĹ, 200-lecie urodzin PawĹa Strzeleckiego, Strzelecki' »
Awers monety: Wizerunek orĹa ustalony dla godĹa Rzeczypospolitej
Polskiej, po bokach orĹa oznaczenie roku emisji: 19-97, pod orĹem
napis: ZĹ 10 ZĹ, w otoku napis: RZECZPOSPOLITA POLSKA poprzedzony
oraz zakoĹczony piÄcioma pereĹkami. Pod lewÄ
ĹapÄ
orĹa znak
mennicy: m/w.
Rewers monety: Popiersie PawĹa Edmunda Strzeleckiego, w tle: zarys
kontynentu Australii, stylizowane rysunki przedstawiajÄ
ce górÄ
KoĹciuszki, kangura i strusia oraz stylizowane malowidĹa
aborygenów. U góry, póĹkolem napis: PaweĹ Edmund Strzelecki
1797-1873.
Projektant monety: Ewa Tyc-KarpiĹska / Roussanka
Nowakowska
PaweĹ Edmund Strzelecki urodziĹ siÄ w GĹuszynie. PochodziĹ ze
szlacheckiej rodziny herbu Oksza. StudiowaĹ geografiÄ i geologiÄ
(prawdopodobnie w Heidelbergu i w Edynburgu). JuĹź jako dziecko
marzyĹ o podróĹźach. Aby zrealizowaÄ to marzenie przez kilka lat
pracowaĹ u ksiÄcia Franciszka Sapiechy, nadzorujÄ
c jego majÄ
tki
na Wschodzie. Po Ĺmierci ksiÄcia w 1829 roku Strzelecki otrzymaĹ
wielki majÄ
tek, który pozwoliĹ mu wreszcie zrealizowaÄ marzenia
o zostaniu podróĹźnikiem. IstniejÄ
dwie teorie, które tĹumaczÄ
powody jego wyjazdu z kraju. Pierwsza mówi, Ĺźe Strzelecki
wyjechaĹ w obawie przed represjami po upadku powstania
listopadowego. Druga, bardziej romantyczna, twierdzi, Ĺźe do
wyjazdu skĹoniĹ go nieszczÄĹliwy romans – Strzelecki zakochaĹ
siÄ w kobiecie o imieniu Adyna, której ojciec nie zgodziĹ siÄ
wydaÄ jej za Strzeleckiego. Niemniej 8 czerwca 1834 roku
Strzelecki przebywaĹ w Liverpoolu, skÄ
d wyruszyĹ do Nowego
Jorku. Jak siÄ okazaĹo, byĹ to poczÄ
tek „podróĹźy”, która
miaĹa potrwaÄ dziewiÄÄ lat.
Strzelecki odwiedziĹ AmerykÄ PóĹnocnÄ
, Meksyk, BrazyliÄ,
Urugwaj, ArgentynÄ, Chile, Peru i Salwador. Potem skierowaĹ siÄ
na wyspy Pacyfiku: Markizy, Hawaje, Tahiti. NastÄpnie, po
trzymiesiÄcznym pobycie na Nowej Zelandii, udaĹ siÄ do
Australii. TuĹź po przybyciu Strzelecki zanotowaĹ w swoim
dzienniku: „Od czasu mego przyjazdu do Sydney nie mogÄ siÄ
nadziwiÄ, czy naprawdÄ jestem w stolicy tej Botany Bay, którÄ
opisywano jako "spoĹecznoĹÄ zdrajców", jako najbardziej
zdemoralizowanÄ
koloniÄ znanÄ
w dziejach Ĺwiata, jako
posiadĹoĹÄ, która raczej rzuca cieĹ niĹź blask na brytyjskÄ
KoronÄ... Tego samego wieczoru, zachowujÄ
c wszelkie Ĺrodki
ostroĹźnoĹci, ochraniajÄ
c mój zegarek i sakiewkÄ, uzbrojony w
kij, zeszedĹem na lÄ
d... Tymczasem na ulicach Sydney panowaĹ
niezmÄ
cony spokój, jakiego nie widziaĹem w innych portach
Zjednoczonego Królestwa. Ani Ĺladu pijaĹstwa czy bijatyk
marynarzy, ani Ĺladu prostytucji. George Street, Regent Street
imponowaĹy domami i sklepami, których styl przypomniaĹ Londyn.
(...) odtÄ
d mam poczucie absolutnego bezpieczeĹstwa, a delikatny
powiew ĹÄ
czy siÄ z nastrojem i czarem samotnego spaceru! O
dziesiÄ
tej wieczorem ulice sÄ
juĹź puste." PoczÄ
tkowo Strzelecki
zamierzaĹ badaÄ mineraĹy, ale jego uwagÄ przyciÄ
gnÄĹa
geologia New South Wales.
ChodziĹ on takĹźe po górach, zdobywajÄ
c kolejne szczyty, m.in.
Mount Tomah, Mount King George. Jeden ze szczytów Strzelecki
nazwaĹ Mount Adine, na czeĹÄ swojej ukochanej Adyny. W 1844 roku
Strzelecki osiadĹ w Londynie, gdzie, z przerwami na podróĹźe,
mieszkaĹ przez nastÄpne 30 lat. W 1845 roku ukazaĹo siÄ jego
sĹynne dzieĹo The Physical Description of New South Wales and Van
Diemen's Land, które przyniosĹo mu ĹwiatowÄ
sĹawÄ i splendor.
KsiÄ
Ĺźka ta na wiele lat staĹa siÄ podstawÄ
wiedzy o Australii.
W 1860 roku Strzelecki otrzymaĹ tytuĹ doctor honoris causa
Uniwersytetu w Oxfordzie, a w 1869 roku ordery Ĺw. MichaĹa i Ĺw.
Jerzego, przyznany za badania Australii; sporzÄ
dzenie map
topograficznych i geologicznych oraz odkrycie zĹota. Strzelecki
byĹ nie tylko wybitnym badaczem, ale takĹźe humanistÄ
, wraĹźliwym
na los innych ludzi. Kiedy w latach 1847-48 IrlandiÄ nawiedziĹa
klÄska gĹodu, badacz wziÄ
Ĺ czynny udziaĹ w misji organizowanej
przez British Relief Association. SpÄdzajÄ
c zimÄ w Dublinie
organizowaĹ pomoc dla mieszkaĹców, a najuboĹźszym uĹatwiaĹ
wyjazd do Australii.
DziÄki swojej postawie Strzelecki otrzymaĹ miano romantycznej
postaci ery wiktoriaĹskiej. Dowodem tego moĹźe byÄ list
adresowany do jego ukochanej Adyny, w którym to liĹcie Strzelecki
wysĹaĹ jej kwiat z Góry KoĹciuszki. Los, do pewnego stopnia
zadoĹÄuczyniĹ jego strudzonemu sercu, gdy w 1866 roku Strzelecki
spotkaĹ siÄ na krótko z AdynÄ
w Genewie. Niestety góra, którÄ
nazwaĹ Strzelecki na czeĹÄ swojej ukochanej nazywa siÄ dziĹ
inaczej. Bez wzglÄdu na to naleĹźy oddaÄ Strzeleckiemu naleĹźne
mu miejsce wĹród wybitnych badaczy XIX wieku.nbsp;