[CENTRUM BADAĹ NAD ZAGĹADÄ ĹťYDĂW]
Kategoria: Nauka / Historia
KsiÄ
Ĺźka Franza Neumanna jest klasycznym studium ustroju Trzeciej
Rzeszy. To pierwsza, a zarazem klasyczna analiza ustroju
politycznego, gospodarczego i spoĹecznego III Rzeszy. Jej fenomen
polega na...
Pełen opis produktu 'Behemot Narodowy socjalizm - ustrĂłj i funkcjonowanie 1933Ë1944' »
KsiÄ
Ĺźka Franza Neumanna jest klasycznym studium ustroju Trzeciej
Rzeszy. To pierwsza, a zarazem klasyczna analiza ustroju
politycznego, gospodarczego i spoĹecznego III Rzeszy. Jej fenomen
polega na tym, Ĺźe ksiÄ
Ĺźka powstaĹa poza Niemcami, a autor
korzystaĹ tylko z dostÄpnych dokumentĂłw i obejmuje ona okres do
1944 roku. Jej najnowsze wydanie pochodzi z wiosny 1944 roku. Zatem
autor w chwili publikacji swojej pracy nie znaĹ wyniku wojny.
Trzecia Rzesza, tytuĹowy Behemot to pole rozgrywki pomiÄdzy
czterema oĹrodkami wĹadzy (partia nazistowska, administracja
paĹstwowa, siĹy zbrojne, wielki biznes).
Autor ksiÄ
Ĺźki byĹ prawnikiem i politologiem, a w Republice
Weimarskiej zajmowaĹ siÄ prawem pracy. Behemot to znakomite
opracowanie prawodawstwa, zagadnieĹ konstytucyjnych i praktyki
prawnej nazistowskich Niemiec, zawierajÄ
ce takĹźe krytyczne
omĂłwienia i analizy aktualnych do dzisiaj koncepcji
teoretyczno-prawnych (Hans Kelsen, Carl Schmitt). MoĹźna by
powiedzieÄ, Ĺźe wspĂłĹczeĹni historycy âmyĹlÄ
Neumannemâ.
Ze wstÄpu Petera Hayesa:
BezpoĹrednio po wojnie, gdy Neumann byĹ czĹonkiem zespoĹu
prokuratorskiego przygotowujÄ
cego procesy gĹĂłwnych zbrodniarzy
wojennych w Norymberdze, Behemot wywarĹ wpĹyw zarĂłwno na
koncepcjÄ amerykaĹskiej czÄĹci aktu oskarĹźenia, jak i na
sposĂłb uporzÄ
dkowania dokumentĂłw procesowych. âSpisekâ w
celu popeĹnienia zbrodni przeciw pokojowi i przeciw
ludzkoĹci.
(âŚ)
W 1948 r. Franz Neumann rozpoczÄ
Ĺ pracÄ na Uniwersytecie
Columbia w Nowym Jorku, gdzie spotkaĹ mĹodego studenta Raula
Hilberga, na ktĂłrym ogromne wraĹźenie zrobiĹ fakt, iĹź Behemot
skupiaĹ siÄ na machinie wĹadzy nazistowskiej i sposobach, w
jakie istniejÄ
ce wczeĹniej struktury oddaĹy swoje zdolnoĹci i
doĹwiadczenie sĹuĹźbie zbrodni. Po ukoĹczeniu pracy
magisterskiej, ktĂłrej promotorem byĹ Neumann, opisujÄ
cej rolÄ
administracji niemieckiej w eksterminacji ĹťydĂłw europejskich,
Hilberg poprosiĹ go, by zostaĹ teĹź promotorem jego rozprawy
doktorskiej, ktĂłra miaĹa byÄ jeszcze obszerniejszym studium,
obejmujÄ
cym partiÄ nazistowskÄ
, biznes oraz siĹy zbrojne.
Profesor Neumann wyraziĹ zgodÄ, przestrzegajÄ
c, Ĺźe podjÄcie
tego tematu oznacza zawodowe samobĂłjstwo, nie ma bowiem zbyt wielu
zainteresowanych tÄ
kwestiÄ
. Neumann zginÄ
Ĺ w wypadku
samochodowym w 1954 r., rok przed zakoĹczeniem przez Hilberga
pracy nad doktoratem, nigdy wiÄc nie dowiedziaĹ siÄ, Ĺźe Behemot
staĹ siÄ inspiracjÄ
monografii opublikowanej pod tytuĹem
ZagĹada ĹťydĂłw europejskich â monumentalnego dzieĹa, wydanego
pierwotnie w 1961 r., ktĂłre ostatecznie przyjÄto jako podstawowy
tekst w historiografii ZagĹady. Neumann nie doĹźyĹ rĂłwnieĹź
innych dzieĹ o trwaĹej wartoĹci inspirowanych Behemotem:
Timothy Mason wykazaĹ âprymat politykiâ w nazizmie (formuĹa,
na ktĂłrÄ
Neumann zwrĂłciĹ uwagÄ jako pierwszy),
William Sheridan Allen uĹźyĹ Neumannowskiej definicji pojÄcia
atomizacji, by wyjaĹniÄ nazyfikacjÄ spoĹeczeĹstwa
niemieckiego,
Martin Broszat opisaĹ brak spĂłjnoĹci w ideologii
nazistowskiej,
Hans Mommsen rozwinÄ
Ĺ funkcjonalistyczne wyjaĹnienie polityki
nazistowskiej,
Peter Huttenberger akcentowaĹ âpolikratycznyâ charakter
rzÄ
dĂłw nazistowskich itd.
(âŚ)