[ZP WYDAWNICTWO]
Kategoria: Nauka / Historia
zmotoryzowaÄ polskÄ
artyleriÄ. Termin âterenowe
samochody osoboweâ to w pojÄciu tej pracy pojazdy o
cechach okreĹlonych powyĹźej, dostosowane do przewozu osĂłb, bez
wzglÄdu...
Pełen opis produktu 'Samochody terenowe na ziemiach polskich' »
SamochĂłd terenowy w dzisiejszym pojÄciu to pojazd koĹowy
przystosowany do jazdy po bezdroĹźach, o wzmocnionej budowie i
napÄdzanych wszystkich koĹach jezdnych. Samochody tego typu
wyposaĹźane sÄ
w reduktory przeĹoĹźeĹ skrzyni biegĂłw, blokowane
mechanizmy róşnicowe mostĂłw napÄdowych, ogumienie o terenowym
bieĹźniku, czÄsto wyciÄ
garkÄ linowÄ
i wodoszczelnÄ
instalacjÄ
elektrycznÄ
, a niekiedy system centralnego pompowania kĂłĹ,
umoĹźliwiajÄ
cy zmianÄ ciĹnienia w ogumieniu w czasie jazdy.
NiektĂłre modele przystosowane sÄ
teĹź do przejazdĂłw przez
pĹytkie przeszkody wodne. W poczÄ
tkowym okresie odtwarzania, po
123 latach rozbiorĂłw, polskiej paĹstwowoĹci, a wiÄc od koĹca
1918 roku, bo wĹaĹnie od tych trudnych dni rozpoczyna siÄ nasza
ksiÄ
Ĺźka, pojÄcie âsamochĂłd terenowyâ byĹo nieco
rozszerzone. OczywiĹcie, Ĺźe odnosiĹo siÄ ono w pierwszym
rzÄdzie do pojazdĂłw koĹowych z âklasycznymâ napÄdem na
wszystkie osie, ale obejmowaĹo takĹźe samochody gÄ
sienicowe i
pĂłĹgÄ
sienicowe oraz pojazdy koĹowe, dwu i wieloosiowe z
napÄdem na koĹa tylne, lecz wyposaĹźone w atrybuty dzisiejszego
wozu terenowego: reduktor, blokadÄ mechanizmu róşnicowego,
specjalne ogumienie i wyciÄ
garkÄ linowÄ
, czÄsto w wersji
uproszczonej w postaci tzw. samowyciÄ
gaczy, czyli bÄbnĂłw
osadzonych na tarczach kóŠtylnych, z linami umoĹźliwiajÄ
cymi
wyjazd z ciÄĹźkiego terenu. Godzi siÄ teĹź przypomnieÄ, Ĺźe w
poczÄ
tkowym okresie istnienia PaĹstwa Polskiego, a szczegĂłlnie w
czasie walk o granice w latach 1918â1921, panowaĹo odczucie, Ĺźe
nie specjalna konstrukcja, ale mocna budowa pojazdu, duĹźy
przeĹwit i âogĂłlneâ zdolnoĹci do pokonywania zĹych drĂłg
powodujÄ
przydatnoĹÄ okreĹlonego modelu do jazdy terenowej.
Trzeba tu dodaÄ, Ĺźe wobec fatalnego stanu drĂłg, a czÄsto ich
braku i zĹego zaopatrzenia w paliwo, podstawowym Ĺrodkiem
wojskowego transportu w owym okresie byĹa lekka ciÄĹźarĂłwka lub
o mocnej konstrukcji samochĂłd osobowy wyposaĹźone w liny, Ĺopaty,
podkĹady pod koĹa oraz zapas paliwa i smarĂłw. Armia byĹa
zasadniczym uĹźytkownikiem pojazdĂłw terenowych, a tym samym
inicjatorem ich zagranicznych zakupĂłw i wytwarzania w kraju.
WyjÄ
tkiem byĹa âcywilnaâ inicjatywa budowy osobowych
samochodĂłw Stetysz, o podwyĹźszonej zdolnoĹci pokonywania terenu.
W ksiÄ
Ĺźce przedstawiono modele nie tylko uĹźywane powszechnie,
ale takĹźe ciekawe polskie prototypy czy teĹź wozy zakupione tylko
jednostkowo. Na wybranym przykĹadzie 1937 roku wspomnimy teĹź o
interesujÄ
cych badaniach i prĂłbach samochodĂłw terenowych na
potrzeby armii. PrĂłby takie prowadzone byĹy zresztÄ
juĹź od
poczÄ
tku lat 20. ubiegĹego wieku â najbardziej spektakularne to
badania rewelacyjnych przegubowych wĹoskich ciÄ
gnikĂłw Pavesi, z
napÄdem na 4 koĹa, ktĂłre miaĹy zmotoryzowaÄ polskÄ
artyleriÄ. Termin âterenowe samochody osoboweâ to w pojÄciu
tej pracy pojazdy o cechach okreĹlonych powyĹźej, dostosowane do
przewozu osĂłb, bez wzglÄdu na ich liczbÄ i sposĂłb
transportowania, o noĹnoĹci do 1â1,5 tony. Samochody te
postaramy siÄ przedstawiÄ w opisach indywidualnych wybranych
modeli (w ukĹadzie chronologicznym) na szerokim tle
motoryzacyjnego klimatu Polski, nie unikajÄ
c teĹź okresĂłw
tragicznych w naszej historii, jak np. kampania wrzeĹniowa 1939
roku, okupacja niemiecko-sowiecka lat 1939â1945, walki
oddziaĹĂłw Armii Krajowej uĹźywajÄ
cych wozĂłw terenowych
zdobytych na wrogu oraz powstania warszawskiego. W kolejnych
rozdziaĹach, opowiadajÄ
cych o czasach po II wojnie Ĺwiatowej,
przedstawimy rozwĂłj osobowych samochodĂłw terenowych w naszym
kraju, w specyficznym klimacie polityczno-gospodarczym, jaki
zapanowaĹ w Polsce âludowejâ po 1945 roku, a takĹźe w
suwerennym juĹź kraju, po upadku komunizmu w 1990 r.