[Mennica Polska: Numizmatyka]
Kategoria: Kategorie > Srebrne i złote monety świata
: lustrzany Średnica: 38,61 mm Waga: 28,28 g Wielkość emisji: 6000
szt. Rok emisji: 2009 r. W zestawie: srebrna
moneta kolekcjonerska w kapsule ochronnej, certyfikat
autentyczności Mennicy...
Pełen opis produktu '1 $, Kalendarz chiński - Rok Tygrysa - Tygrys (Year of the Tiger 2010), 2009' »
Seria: "Kalendarz chiński"
Emitent:NiueIsland
Producent: MennicaPolska S. A.
Stanzachowania monety: I(menniczy)
Nominał: 1 dolar (1 dollar)
Srebro: Ag 925
Techniki dodatkowe:tampodruk
Stempel: lustrzany
Średnica: 38,61 mm
Waga: 28,28 g
Wielkośćemisji: 6000szt.
Rok emisji: 2009 r.
W zestawie:srebrna moneta kolekcjonerska w kapsule ochronnej,
certyfikatautentyczności Mennicy Polskiej
Rok2010, czyli rok Tygrysa (Yearof the Tiger 2010) - upamiętnionyna
srebrnej monecie kolekcjonerskiej z serii "Kalendarzchiński" o
limitowanym, niskim nakładzie 6000 sztuk!
Atrakcyjnytemat i sztuka w najlepszym wydaniu w Twojej kolekcji już
od dziś!
Tasrebrna moneta kolekcjonerska to symbol spełnienia nadziei i
szczęściaw Nowym Roku w tradycji księżycowego roku tygrysa, jak też
ciekawyprezent dla przyjaciół i rodziny.
Wedługmitologii starożytnych Chin,pod na pozór spokojną na zewnątrz
osobowościąosób urodzonych wRoku Tygrysa, leży odwaga i
konkurencyjna osobowość, co czyni jenaturalnymi liderami.
Osoby, które urodziły się w znakuTygrysa są lubiani.
Postrzega się je jako uroczych, czułych inamiętnych. Przygotowani
do podejmowania ryzyka, pozostająoptymistyczni, wiedząc, że będą
zawsze „lądować na własnychnogach”. Jednak przede wszystkim -
tygrys jest symbolem siłyiodwagi.
Znane osoby urodzone w Roku Tygrysa to: Jej WysokośćKrólowa
Elżbieta II (1926), Dwight D. Eisenhower (1890), SirRichard Branson
(1950) i Steve Irwin (1962).
Zgodniez zodiakiem chińskim - cyklicznie - co12 lat - dany rok
poświęconyjest innemu zwierzęciu, zatem:
1997 -rok bawoła, 1998 - rok tygrysa,1999 - rok królika, 2000 -
rok smoka, 2001 - rok węża, 2002- rokkonia, 2003 - rok kozy, 2004 -
rok małpy, 2005 - rok koguta, 2006 - rokpsa, 2007 - rok świni, 2008
- rok szczura, 2009 - rok bawoła.
Lunar years of theTiger, czyli Rok Tygrysa,to m.in. lata: 1914,
1926, 1938, 1950, 1962, 1974, 1986, 1998 i 2010.
Rok2010 określany jest - jako rok tygrysa, zaś kolejnyrok 2011-
jako rok królika.
Chiński KalendarzKsiężycowy
Najstarszechronologicznie zapisy dotyczące historii
starożytnegochińskiego kalendarza księżycowego sięgają ponad 2600
lat przed nasząerą. Wówczas napodstawie wyglądu księżyca w12-letnim
cyklu księżycowym kojarzono każdy rok zposzczególnym
zwierzęciem.
Tradycyjnie,pierwszym rokiem księżycowym cyklu "rządzą"myszy.Według
legendy, kolejność zwierząt w astrologii chińskiej zostałaokreślona
w wyniku ich wyścigu przez rzekę. Myszka ukryła się naplecach
nieświadomego tego faktu pędzącego wołu, skacząc i zwyciężającw
ostatniej sekundzie.
Tygrys,królik, smok, wąż, koń, koza, małpa, kogut, pies i
świniabyły nasuchym lądzie dopiero następne po bystrej i szybkiej
myszyorazzdumionym wole.
Wedługchińskiej kultury każde zwierzę ma wpływ naosobowość ludzi
urodzonych pod "rządami" danego zwierzęcia.
Rok tygrysaobejmuje okres od 15 lutego 2010 r.
Tygrys (łac. Panthera tigris) -duży, drapieżny ssak łożyskowy z
rodziny kotowatych, największy zżyjących współcześnie[1] czterech
wielkich, ryczącychkotów z rodzaju Panthera, jeden z
największychdrapieżników lądowych - wielkością ustępuje
jedynieniektórym niedźwiedziom. Dorosłe samce osiągają ponad 300
kgmasy ciała przy ponad 3 m całkowitej długości. Doskonale skacze,
bardzodobrze pływa, poluje zwykle samotnie.
Dawniej liczny w całej Azji,zawsze budzący grozę, stał się obiektem
polowań dla sportu, pieniędzylub w odwecie - z powodu zagrożenia,
jakie stanowi dla ludzi i zwierząthodowlanych[2]. Wytępiony w wielu
regionach, zagrożony wyginięciem,został objęty programami ochrony.
Największa dzika populacja żyje wIndiach. W niektórych regionach
Indii tygrysy są uważane zazwierzęta święte.
Słowo "tygrys" pochodzi od greckiego wyrazu "tigris",które z kolei
ma najprawdopodobniej irańskie korzenie.
Został opisany przez Linneusza w 10. edycji Systema Naturae
(1758),jako Felis tigris[3]. W 1858 roku rosyjski naturalista
NikolaiSevertzov opisał tego dużego kota pod nazwą Tigris striatus.
W 1929Pocock zaliczył go do rodzaju Panthera.
Obecnie większość zoologów zgadza się z przynależnościątygrysa do
rodzaju Panthera. Dokładniej przeprowadzone badaniaanatomiczne
wykazały jednak, że tygrys może być blisko spokrewniony zpanterą
mglistą. Przynależność rodzajowa tego kota jest więc
niepewna.Obecnie prowadzone są szczegółowe badania
anatomiczne,genetyczne oraz molekularne, których celem jest
ustalenierelacji pokrewieństwa pomiędzy przedstawicielami
Pantheriinae.
Pochodzenie tygrysa
Filogeneza tygrysów nie została jednoznacznie
wyjaśniona.Współczesna wiedza o pochodzeniu tychdrapieżników opiera
się na niewielkiej ilości materiałukopalnego. Wszystkie żyjące
współcześnie duże koty zaliczanesą do podrodziny Pantheriinae.
Najstarszym znanym gatunkiem o możliwymdużym stopniu pokrewieństwa
jest znaleziony w północnychChinach i na Jawie
wczesnoplejstoceński, mniejszy od tygrysa Pantherapalaeosinensis.
Najprawdopodobniejszym prekursorem linii kotowatych, zktórej
powstał Panthera tigris, jest wymarły przed kilkomamilionami lat
Panthera schreuderi. Nie jest to jednak pewne, gdyż
jegoskamieniałości nie wskazują jednoznacznie na pokrewieństwo ze
znanymwspółcześnie tygrysem. [4]
Kilka milionów lat temu niemal w całej Azji dominował P.
t.acutidens, od którego pochodzi tygrys chiński (Pantheratigris
amoyensis). Jedna z teorii zakłada, że wszystkie tygrysy,które
zasiedlają tereny inne niż Indonezja, pochodzą właśnieod niego.
wywodzą się właśnie od tego podgatunku. Około 1,2 miliona lattemu w
Indonezji pojawił się Panthera tigris trinilensis (tygrys zTrinil)
odkryty na stanowisku archeologicznym Trinil na Jawie.
Wedługwiększości zoologów jest on przodkiem wszystkich
znanychindonezyjskich podgatunków tygrysa i nie wywodzi się
odwcześniejszego P. t. acutidens.
Skamieliny tygrysów znajdowano również na Borneo,we wschodniej
Beringii i na Sachalinie. W Indiach ipółnocnej Azji tygrys pojawił
się pod koniec plejstocenu.
Zasięg występowania isiedlisko
Dawniej był spotykany w niemal całej Azji od wschodniej Turcji po
MorzeOchockie. Obecnie występuje w Azji południowej i wschodniej,
awłaściwie w małych, izolowanych populacjach na obszarze między
Indiamia Wietnamem i Tajlandią oraz w Chinach, na wschodzie Rosji i
naSumatrze. Zajmuje różnorodne siedliska od wiecznie
zielonychtropikalnych lasów deszczowych, przez namorzyny i
południowezbocza Himalajów po zaśnieżoną tajgę syberyjską.
Preferujetereny z dostępem do wody, gęsto porośnięte wysoką
roślinnością,zasobne w duże ssaki kopytne.
Charakterystyka
Tygrys jest najpotężniejszym przedstawicielem rodziny kotowatych
ijednym z największych drapieżników lądowych. Osiągana przezdorosłe
samce masa ciała - w zależności od podgatunku - możeprzekraczać 300
kg przy całkowitej długości ciała ponad 3 m. Niecowiększe od niego
były wymarłe lwy jaskiniowe, a współcześniejedynie pochodzące ze
skrzyżowania tygrysicy z lwem lygrysy osiągająwiększe rozmiary.
Rozmiary tygrysów zmieniają się wzależności od wysokości
zajmowanych terenów, najmniejszeżyją w terenach niżej
położonych.[5]
Największym podgatunkiem jest tygrys syberyjski - notowany
rekordowyciężar samca wynosi 384 kg, a najmniejszym tygrys
sumatrzański.Mniejszy od niego tygrys balijski został wytępiony
przez człowieka w1937. Był przeciętnie dwukrotnie mniejszy od
swojego syberyjskiegokrewniaka.
Masywne ciało o silnej budowie, z krótkimi, bardzomuskularnymi
nogami zakończone jest długim ogonem ułatwiającymutrzymywanie
równowagi. Tygrysy mają bardzo dobrzerozwiniętą tę zdolność.[6] Jak
u wszystkich kotów przedniełapy mają pięć, a tylne cztery palce.
Wszystkie palce zakończone sąostrymi pazurami o sierpowatym
kształcie. Umiejętność chowaniapazurów umożliwia tygrysowi bardzo
ciche stąpanie przypodkradaniu się do ofiary, a wysunięcie ułatwia
przytrzymywaniezdobyczy i rozrywanie jej skóry. Wysunięte pazury
tygrysastanowią bardzo groźną broń. Służą również do
czyszczeniafutra, zachowywania równowagi przy pokonywaniunierównych
przeszkód oraz zaznaczania terytoriumpoprzez rysowanie śladów na
ziemi i korze drzew.
Szkielet
Nieco dłuższe tylne łapy są doskonale przystosowane do skakania.
Tygrysjest drugim po pumie rekordzistą w skoku wzwyż - potrafi
wskoczyć nawysokość 5 m - i drugim po lwie w skoku w dal - jednym
skokiem pokonujeodległość 8-9 m.[7] Na wysokość 2 m wskakuje
trzymając zdobycz ważącą50 kg. Jednym uderzeniem łapy jest w stanie
zabić zwierzę wielkościdużego psa, a nawet człowieka.
Kolejnym elementem doskonałego przystosowania do drapieżnego
trybużycia jest budowa szczęki tygrysa - uzębienie tnąco-kruszące z
silnierozwiniętymi kłami i łamaczami. W szczęce osadzonych jest
30zębów. Długie na 75 do 90 mm kły[6] służą do zabijaniaofiary i
rozrywania mięsa.
Najlepiej rozwiniętym zmysłem tygrysów jest słuch.Wychwytują
dźwięki o częstotliwości od 200 Hz do 100 kHz, pięciokrotniewyższe
niż słyszane przez człowieka (do 20 kHz). Prawdopodobnie
tygrysypotrafią rozpoznać gatunki zwierząt po wydawanych przez nie
odgłosach,co wyjaśniałoby dużą precyzję w odnajdywaniu
ulubionychgatunków.[7]
Zmysł węchu u tygrysa nie należy do wysoko rozwiniętych.
Jestzdecydowanie słabszy niż u psów. Do rozpoznawaniazapachów
wykorzystywany jest pomocniczo narząd Jacobsona.Podobnie do lwów,
aby ułatwić dopływ powietrza doreceptorów węchowych tygrysy
otwierają pysk i wysuwają językw charakterystycznym grymasie.
Jak wszystkie wielkie koty z rodzaju Panthera, tygrys potrafi
ryczeć.Głos ryczącego króla dżungli słyszany jest z odległości 3km.
Tygrys potrafi też świetnie pływać, a płynąc może zabić
ściganąofiarę. Bardzo dobrze czuje się w wodzie, potrafi przepłynąć
rzekę oszerokości 6-8 km, a z nurtem rzeki 29 km.[7]
Budowa siatkówki oka umożliwia tygrysom widzenie wciemnościach
(widzą sześciokrotnie lepiej niż człowiek). Obecnośćdobrze
rozwiniętych pręcików wskazuje na możliwość widzeniabarw. Tygrysy
mają okrągłe źrenice i żółtetęczówki.[6][7] W nocy światło odbite
od oczu tygrysaprzybiera kolor od czerwonożółtego do
niebieskozielonego - wzależności od źródła światła i kąta jego
padania. Nazdjęciach robionych w świetle lampy błyskowej powstaje
tzw. efektczerwonych oczu. Tygrysy, jak wszystkie koty, mają oko
osłonięteprzesłoną migawkową, tzw. trzecią powieką.
Podstawowe dane (samce sąwiększe od samic)
(dane liczbowe uśrednione z uwzględnieniemposzczególnych
podgatunków) [8]
Długość całkowita: 172-330 cm
Długość (bez ogona): 119-290 cm
Długość ogona: 53-116 cm
Wysokość: 80-115 cm
Masa ciała: 90-300 kg (samce); 65-160 kg (samice)
Liczba chromosomów: 2n=38
Pożywienie: duże i małe kręgowce - od młodych słoni po małpy
igryzonie
Ciąża: 93-114 dni
Ubarwienie
Jest uzależnione od podgatunku i pory roku, od żółtawego
doczerwonopomarańczowego z czarnymi, wyrazistymi pręgami. Boki
głowy istrona brzuszna są białe. Kształt i rozmieszczenie pręg są
zależne odpodgatunku, a szczegółowy układ - unikalny dla
każdegoosobnika[8] - może stanowić podstawę do identyfikacji.
Podgatunkipółnocne mają generalnie jaśniejsze futro.[7]
Owłosienie tygrysów pełni funkcję zmysłu dotyku. Wibryssywystępują
na brwiach, policzkach i - najdłuższe, mierzące do 15 cm - nagórnej
wardze po obydwu stronach pyska.[7] Włosy czuciowerozłożone są
nierównomiernie na całej skórzezwierzęcia. U podgatunków
południowych przeciętna długośćwłosów waha się od 7-20 mm na
grzbiecie do 15-35 mm nabrzuchu. Gęstość futra jest zależna od
czynnikówgeograficznych i pory roku.[6]
Białe tygrysy:
Jest to jeden z wielu wariantów ubarwieniaPanthera tigris. Jego
cechami charakterystycznymi są: kremowe lub białeumaszczenie
sierści, różowy nos, niebieskie oczy orazczarne, szare lub
czekoladowe pasy. Osobniki albinotyczne ośnieżnobiałym kolorze
futra, posiadające prawie nie widoczne pasy lubich brak nazywane są
„Królowymi Śniegu”(ang. Snow-White Tigers).
W naturze tygrysy te żyją jedynie w subtropikalnych lasach Bengalu.
Niesą one jednak innymi podgatunkami lecz wariantami
kolorystycznymiżyjącego tam podgatunku (Panthera tigris tigris).
Rzadziej białeosobniki występują u tygrysa amurskiego (Panthera
tigris altaica).Wszystkie białe koty trzymane w ogrodach
zoologicznych pochodzą odjednego ojca o imieniu Mohman, którego
schwytano w 1820roku. Rodzicami białych tygrysów mogą być także
dwanormalnie ubarwione koty. Jest to jednak możliwe tylko wtedy,
jeśli conajmniej jeden z nich jest nosicielem upośledzonego
genu,odpowiedzialnego za wytwarzanie odpowiedniej ilości
melaniny.
Czarne tygrysy:
Czarny tygrys to jeden z wielu wariantów umaszczeniatygrysa.
Początkowo uznano go za nowy podgatunek tygrysa. Obecnie jeston
obiektem licznych teorii i badań kryptozoologów orazgenetyków.
Pierwsze hipotezy na temat pochodzenia nietypowego umaszczenia
tegotygrysa zakładały, że czarny kolor futra to wynik anomalii
genetycznej,która powoduje nadmierne wytwarzanie melaniny. Chorobę
takąnazywa się melanizmem. W przypadku tygrysa jest to jednak
pojęcienieprawidłowe, gdyż jego sierść pokrywają ciemne, pionowe
pasy. Jedynymwytłumaczeniem pochodzenia dziwnej cechy jest
upośledzenie całkiemodwrotne zwane pseudomelanizmem. Pasy
rozszerzają się i pokrywają zesobą tworząc jednolite, smoliste
umaszczenie. Najprawdopodobniejszahipoteza mówi o krzyżowaniu się
podgatunkówPanthera tigris. Każdy z nich charakteryzuje się innym
rozmieszczeniempasów oraz rozmiarami ciała. U potomka
dwóchpodgatunków pasy te pokryją się ze sobą,
pozostawiającjednocześnie nieliczne, pomarańczowe znaczenia.
Obecnie znanych jestkilka osobników, będących mieszańcami
kilkupodgatunków tygrysa. Pierwsze fotografie skórtego tygrysa
zostały opublikowane przez brytyjskiego kryptozoologaKarla Shukera
w książce pt. "MysteryCats of the World".
Niebieskie tygrysy:
Niebieski tygrys (tygrys maltański) to prawdopodobnie
polimorficznaodmiana tygrysa bengalskiego, która żyje w Prowincji
Fujianw Chinach. Udokumentowane przypadki spotkania z tymi
zwierzętamipochodzą także z Korei, Birmy i Rosji.
W 1910 roku amerykański misjonarz Harry R. Caldwell podczas
polowaniana tygrysy zauważył kilka osobników maści niebieskiej
naobrzeżach miasta Fuzhou. Swoją relację opisał w kronice "Blue
Tiger"(1924). Historia ta została także zapożyczona do książki Roya
ChapmanaAndrewsa pt. "Camps & Trails in China cz. 4" (1925).
Inneraporty pochodzą z okresu wojny koreańskiej (1950-1953),
podczasktórej Dr. Karl Shuker obserwował ponoć w
okolicachdzisiejszej granicy Korei Północnej z K. Południową
podobnezwierzęta. Zoolog opisał to w swojej książce pt. " Mystery
Cats of the World".
Znane są także przypadki narodzin tygrysówpseudomelanistycznych o
sierści szaro-niebieskiej lub błękitnej wogrodach zoologicznych.
Najwięcej takich przypadkówodnotowano w Oklahoma Zoo w roku 1964.
Rodzicami tych nienaturalnieubarwionych tygrysów były zwykłe
osobniki pochodzące zBengalu. Obecnie sądzi się, że niebieskie
tygrysy to jedyniepolimorficzna odmiana Panthera tigris tigris,
którejprawdopodobieństwo pojawienia się na wolności lub w niewoli
jestniewielkie. Określenie t. maltański pochodzi od rasy kota
obłękitno-szarej maści, który został wyhodowany na Malcie.
"Golden Tabby":
Tygrysy "Golden Tabby" to odmiana kolorystyczna tygrysa
występującąstosunkowo często, zarówno na wolności, jak i w
niewoli.Charakterystyczną cechą tych tygrysów jest
rude,jasno-kakaowe lub buro-złote umaszczenie z czekoladowymi
pasami.Wszystkie należą do podgatunku Panthera tigris tigris i
Panthera tigrisaltaica. Otrzymuje je się w wyniku kojarzenia
białych i zwykłychtygrysów.
Tryb życia
Większość tygrysów żyje w lasach tropikalnych oraz naterenach
porośniętych przez zarośla trawiaste, trzcinowe i bambusowe.Jest
bardzo aktywnym drapieżnikiem naziemnym, rzadko wchodzi na
drzewa.Na miejsce odpoczynku najchętniej wybiera cień pod drzewami,
a nastepach syberyjskich - rozpadliny skalne.
Pokarm i strategiapolowania
Tygrys jest mięsożernym drapieżnikiem stojącym na najwyższym
poziomiepiramidy ekologicznej. Poluje na wszelkie zwierzęta
niezależnie odwielkości. Jedynie dorosłe, zdrowe nosorożce i słonie
potrafiąskutecznie obronić się przed jego żarłocznością, a mimo
tego zdarzająsię utarczki pomiędzy nimi a tygrysem. Podobnie
wyglądają konfrontacjez większymi od tygrysa niedźwiedziami
brunatnymi. Chociaż obydwaolbrzymy wzajemnie się unikają (obecnie
obydwa gatunki są bardzorzadkie) dochodzi między nimi do walk, w
których niedźwiedźnierzadko zostaje pokonany. Zwykle tygrysy
zabijają niedźwiedzie młodelub te, które zapadły w sen zimowy lub
dopiero się z niegowybudziły. Notowano jednak przypadki, gdy
dorodny i doświadczony tygryspokonał dorosłego samca
niedźwiedzia.
Tygrys najchętniej poluje na duże ssaki kopytne (sambary,
gaury,bawoły, dzikie świnie), nie gardzi młodym słoniem lub
nosorożcem,który oddalił się od stada, zdarza mu się zabijać
krokodyle,a nawet duże ryby, na które czatuje przy brzegu. Poluje
zukrycia. Wykorzystując doskonały słuch i wzrok oraz gęstwiny
podkradasię do ofiary. Stąpa bardzo cicho, ponieważ - jak
większośćkotów - potrafi chować pazury i przyczajony wyczekuje,
ażcel ataku zbliży się do niego. Potrafi biec z prędkością 60
km/h.Przednimi łapami powala atakowane zwierzę na ziemię i wbija
kły w jegokark często przerywając tym uderzeniem rdzeń kręgowy,
tchawicę, żyłęlub tętnicę szyjną ofiary. Dużym zwierzętom rozrywa
gardło i czeka, ażofiara skona. Tylko 1 na 10-20 ataków kończy się
sukcesemdrapieżnika. Duża zdobycz wystarcza mu na klika dni.
Jednorazowo zjada20-35 kg mięsa[8], wygłodniały - nawet do 50
kg.[9]
Podchodzi pod osiedla ludzkie. Stare tygrysy czasami wybierają na
swojeofiary ludzi i zwierzęta domowe, zwłaszcza bydło. Jest to
spowodowaneprawdopodobnie utratą sprawności łowieckiej, np. przez
wady uzębienia.Osłabiony osobnik zmuszony jest do opuszczenia
swojego terytorium wposzukiwaniu łatwiejszej zdobyczy. Zdarza się,
że młody tygrys napadana człowieka, ale takie zdarzenia tłumaczone
są jako przypadkowe.Poluje zarówno w dzień, jak i w nocy, przy czym
największąaktywność wykazuje przed i po zachodzie słońca, nocą
zwykle patrolujączajmowane terytorium. Zbiorowe polowania w małych
grupach rodzinnych -podobnie jak to robią lwy - zdarzają się
tygrysom, ale należy to dorzadkości.[5] Wodę pije pobierając ją
lekko wywiniętym językiem -sposobem stosowanym jedynie przez
kotowate i psowate.
Terytorium
Samce obejmują tereny o powierzchni 60-100 km², a samice do 20km².
Wielkość terytorium zależy od warunkówśrodowiska, a szczególnie od
ilości pokarmu jaką możedostarczyć tygrysowi. Im mniej pokarmu tym
większe terytorium.Terytoria są znakowane moczem, odchodami i
wydzielinągruczołów zapachowych. Znakowanie przyczynia się
doograniczania liczby starć pomiędzy gospodarzem terenu, a
przybyszamiposzukującymi nowych, nieobjętych we władanie
terytoriów.
Obszar kontrolowany przez jednego samca może zawierać areały
osobniczekilku samic. Zarówno samce jak i samice obejmują
areałyosobnicze nienakładające się z areałami innych
przedstawicieli tejsamej płci. Areał osobniczy samicy jest
mniejszy, ponieważ w czasiepolowania nie może się ona zbytnio
oddalać od miejsca, wktórym ukryła swoje młode.
Zachowania socjalne
Zachowania socjalne tygrysów nie należą do
skomplikowanych.Podstawową jednostkę rodzinną stanowi samica z
młodymi. Samce czasemprzebywają w towarzystwie samicy i swoich
młodych. Spotykane czasamidorosłe tygrysy wędrujące w małych
grupach są ze sobą spokrewnione. Wprzypadku samic jest to zwykle
matka z córką. W warunkachnaturalnych nie spotyka się grup
niespokrewnionych ze sobąosobników. Sytuacje takie mają miejsce w
niewoli i naterenach o wymuszonym, nienaturalnym dla tych zwierząt
zagęszczeniu.[7]
Dorosły samiec jest najczęściej samotnikiem z wysoko
rozwiniętymterytorializmem. Tylko w okresie rozrodu tworzy rodziny,
dzielącswój rozległy rewir z kilkoma samicami. W konfrontacji
zinnymi osobnikami wykazuje silną agresję bez względu na to, czy ma
doczynienia z samcem, czy z samicą. Z reguły dochodzi do
demonstracjikłów i wymiany odgłosów. W skrajnych przypadkach- choć
zdarza się to stosunkowo rzadko - konfrontacje między
tygrysamikończą się śmiercią jednego z jej uczestników.
Czasamiobserwowano przypadki wzajemnej tolerancji.[8]
Do komunikowania się pomiędzy sobą tygrysy używająróżnorodnych
dźwięków. Rycząc informują innetygrysy o zajmowanej pozycji.
Częściej od głośnego ryczenia wydająróżnego rodzaju pomruki,
warczenie, parskanie, prychanie imiauczenie. Wśród obserwatorów nie
ma zgody co dotego, czy tygrysy potrafią mruczeć.[7] W komunikacji
bezpośredniej dużąrolę odgrywają ruchy ogona.
Rozród irozwój
Samice osiągają dojrzałość płciową pomiędzy 3-4 rokiem życia,
samceśrednio o rok później. W ciepłej strefie klimatycznej
samicemogą przystępować do rozrodu o każdej porze roku, ale
najczęściej (orazw strefie zimnej) następuje to od końca listopada
do początku kwietnia.Wchodząc w okres rui samice nawołują samca
głośnym ryczeniem ispryskują moczem okoliczne drzewa i skały,
sygnalizując w tensposób gotowość do rozpoczęcia okresu
godowego.[10]Takiezachowania powtarza do czasu kopulacji lub
zakończenia rui. Przymalejącej liczbie tygrysów zdarza się, że
samica nieznajduje partnera do rozrodu. Do ponownej rui dochodzi po
10-60 dniach,okres ten jest różny u poszczególnych samic.[11]
Ciąża trwa 93-114 dni (najczęściej 104-106 dni), w miocie rodzi
sięzwykle 3-4[8], ale zdarzają się mioty od 1-7 młodych. Młode
tygrysię pourodzeniu jest ślepe i bezradne. Waży ok. 1 kg.
Śmiertelność młodych wpierwszym roku życia sięga 1/3, a w dwóch
pierwszych latachżycia może przekroczyć 50%. Szacuje się, że tylko
jedno tygrysię zmiotu osiągnie dojrzały wiek.[11] Najsłabsze w
miocie często ginie tużpo urodzeniu.[7] Wiele młodych ginie na
skutek powodzi, a takżepożarów wzniecanych przez ludzi przy
wyrębielasów pod uprawy rolne.[5] Samiec obejmujący noweterytorium,
na którym znajdują się samice z młodymi zabijawszystkich potomków
swojego poprzednika, aby przyspieszyćgotowość samicy do kopulacji.
Po utracie młodych samica wchodzi westrus w ciągu kilku miesięcy, a
wychowując młode - po 2-3 latach odpoprzedniej rui.
Około 8 tygodnia życia młode są zdolne do opuszczeniakryjówki i
podążania za matką, która wychowuje jebez pomocy samca. Jego udział
w wychowaniu potomstwa ogranicza się doobrony terytorium przed
intruzami, czasem do zabawy z młodymi. Wokresie wychowywania
potomstwa tygrysica jest najbardziej niebezpiecznadla każdego
potencjalnego wroga.[9] Wiele z dokonanych przez tygrysicęataków na
człowieka miało miejsce w wyniku zaskoczenia jej wokresie opieki
nad młodymi.[11]
Wymiana zębów mlecznych na zęby stałe rozpoczyna się ok. 6miesiąca
życia.[7] Młode tygrysy wdrapują się na drzewa, ale z wiekiemstają
się cięższe i robią to coraz rzadziej. Samodzielność młodetygrysy
uzyskują około 18 miesiąca życia, ale pozostają z matką do2-2,5
roku.[8] Młode samice obierają sobie nowe terytorium w
pobliżumatki, natomiast samce wyruszają na poszukiwanie
nowychterenów wdając się w walki z innymi samcami. Na wolnościżyją
10-15 lat, w niewoli 16-20.[6] Zanotowano jeden
przypadek26-letniego tygrysa.[7]
Zagrożenia dla tygrysa
Wysoka śmiertelność młodych, zwyczaje obejmowania terytorium
poprzezwalkę między samcami, upodobanie do polowania na duże ssaki
kopytne,które broniąc się potrafią zabić tygrysa oraz walki
zniedźwiedziami lub stadami wilków – to naturalneprzyczyny śmierci
tygrysów. Jednak największym wrogiemtygrysa jest człowiek i
azjatycka medycyna ludowa[7] uznawana obecnieza "przekleństwo
tygrysów". Nowell i Jackson z CatSpecialist Group (IUCN) za
największe zagrożenia dla istnienia gatunkuuznali profesjonalnie
zorganizowane kłusownictwo, zmniejszającą się naskutek przełowienia
liczebność zwierząt stanowiących bazę pokarmowątygrysów oraz utratę
siedlisk.[12]
Futro z tygrysa - uważane za cenne trofeum myśliwskie - służy
dozdobienia ubiorów, m.in. tybetańskie stroje ludowechuba,[13] a
kości, wibryssy[7] i inne części ciała są wykorzystywane wchińskiej
medycynie ludowej i jako afrodyzjaki, na którerośnie popyt wraz ze
wzrostem zamożności w niektórychkrajach azjatyckich.[2] Małe
tygrysy są szczególnie chętniezabijane przez kłusowników, z powodu
wysokiej cenyuzyskiwanej na czarnym rynku.[11]
Działania wojenne na terenie Kambodży, Laosu i Wietnamu to
kolejnyczynnik, który zredukował liczbę zwierząt w południowej
Azji.
Tygrysy są również zabijane lub otruwane z powoduataków na ludzi i
na żywy inwentarz. W większościprzypadków ataków na ludzi dokonują
osobnikizranione, nierzadko przez kłusowników. [14]
Liczba żyjących obecnie tygrysów nie jest znana. Nowell iJackson
(1996) oraz Seidensticker i inni (1999) szacowali, że
dawnapopulacja licząca ok. 100 000 tygrysów została zredukowanado
2500 dorosłych osobników, z czego żadna z subpopulacjinie
przekraczała 250 osobników zdolnych do rozrodu,[15] awiększość nie
przekracza 120 osobników. Populacje te są zbytnieliczne, aby
zapewnić reprodukcję i wymianę genetyczną. WorldWildlife Fund
szacuje łączną liczbę dorosłych i młodychtygrysów na 5000-7000.[16]
Informacje rządu indyjskiego oszacowanej liczbie 3100-4500
osobników tygrysa bengalskiego(dane z 2002) są już prawdopodobnie
nieaktualne. P.K. Sen, dyrektor WWFIndia's tiger and wildlife
program ocenia indyjską populacjętygrysów na mniej niż 2000
osobników. Szacujesię, że najliczniejszy - "królewski" tygrys
bengalski (RoyalBengal tiger) - może wyginąć przed rokiem 2010,
według chińskiegohoroskopu - Rokiem Tygrysa.
Ochrona
Tygrys jest objęty konwencją CITES (załącznik I).[17] W
CzerwonejKsiędze IUCN został wpisany w kategorii gatunków
zagrożonychwyginięciem EN jako Panthera tigris, trzy podgatunki - w
kategoriikrytycznie zagrożonych CR, i trzy w kategorii wymarłych
EX.[15]
Za rządów Indiry Gandhi tygrys został objęty ochroną
rząduindyjskiego, w Parku Narodowym Corbett utworzono 23 rezerwaty
w ramach"Project Tiger".
W ramach programu Conserving Tigers in the Wild: A WWF
FrameworkStrategy for Action 2002-2010 określono siedem
najważniejszychregionów oraz cztery dodatkowe obszary
ochronytygrysów. Na terenach tych World Wildlife Fund
zamierzaustanowić i prowadzić obszary skutecznej ochrony,
zredukowaćkłusownictwo i wyeliminować handel częściami
ciałatygrysów.[2]
Programy ochrony przewidują przenoszenie szczególnieagresywnych
osobników na tereny oddalone od ludzkich osiedli(dotyczy osobników
uznanych za niestanowiące bezpośredniegozagrożenia dla ludzi) lub
umieszczane w ogrodach zoologicznych (uznaneza szczególnie
niebezpieczne dla ludzi). Złapane iwypuszczane ponownie na wolność
tygrysy są wyposażane w nadajnikiumożliwiające ich
monitorowanie.[14]
Świątyniatygrysów
Jednym z najbardziej znanych miejsc ochrony tygrysów jestzałożona w
1994 Świątynia Tygrysów Wat Pa Luangta BuaYanasampanno Forest
Monastery - buddyjski klasztor położony w ProwincjiKanchanaburi
(zachodnia Tajlandia), ok. 300 km od Bangkoku. Mnisi zklasztoru
opiekują się tygrysimi sierotami przyniesionymi przezokolicznych
wieśniaków. Pierwsze tygrysię trafiło doświątyni w 1999 roku.
Tygrysy wychowane wśród ludzi są nawpół oswojone i akceptują
mnichów jakoczłonków swojej społeczności. Od czasu
rozpoczęciadziałalności Świątyni nie zanotowano żadnego ataku
wielkiego kota naczłowieka. Obecnie w klasztorze żyje kilkanaście
tygrysów iwiele innych zwierząt, takich ja pawie, krowy czy
jelenie. Świątyniajest otwarta dla turystów. Obecnie budowany jest
jednakteren, na którym młode tygrysy będą rosnąć przy
minimalnymkontakcie z ludźmi. Dzięki temu tygrysy z nowego
pokolenia będzie możnaprzywrócić naturze.[18]
Podgatunki
Większość autorów wyróżnia 11podgatunków Panthera tigris z czego
pięć uznano za wymarłe,a jeden prawdopodobnie wymarł w stanie
dzikim. Podgatunki te zostałytradycyjnie zdefiniowane na podstawie
rozmieszczenia geograficznego,wielkości ciała, budowy czaszki,
różnic ubarwienia, kształtui rozmieszczenia pręg. Dwa wymarłe wiele
tysięcy lat temu zostałyzdefiniowane na podstawie nielicznych
skamieniałości.
Hybrydy lwa i tygrysa
Pokrewieństwo pomiędzy przedstawicielami rodzaju Panthera jest na
tylebliskie, że mogą się krzyżować pomiędzy sobą. Hybryda tygrysicy
i lwanazywana jest lygrysem. Lygrysy osiągają rozmiary większe niż
tygrysy.Są największymi współcześnie żyjącymi kotami i
zachowującechy fizyczne oraz behawioralne obojga rodziców.
Osobnikipłci męskiej są bezpłodne, ale lygrysice zwykle zachowują
płodność.
Ze skrzyżowania lwicy i tygrysa pochodzi tigon (inaczej
tyglew).
Tygrys w kulturze
Mitologia i religia
Tygrys jest powszechnym symbolem w kulturze i mitologii
DalekiegoWschodu. Zazwyczaj oznacza wojowniczość, piękno,
odwagę,nieśmiertelność ale i krwiożerczość, chciwość i gniew.
Często ukazywanyjako symbol ziemi, w opozycji do smoka - symbolu
nieba.Szczególną czcią otaczane są białe tygrysy - w
Chinachkrólowie zwierząt, w buddyzmie symbole gościnności
ipobożności, w Japonii jeden z czterech dobrych duchów
(obokCiemnego Rycerza, Czerwonego Ptaka, i Lazurowego Smoka).
Części ciałatego drapieżnika były uważane za talizmany chroniące
przed złymi mocami- pazury dodawały odwagi, a także, tak jak wąsy,
były amuletemmiłosnym, zęby przynosiły szczęście, zwłaszcza w
hazardzie.
Tygrys jest jednym z dwunastu chińskich znaków zodiaku.Zwierzęta te
symbolizowały najwyższego generała armii w CesarstwieChińskim, jak
również Indyjską kastę wojowników.
W Grecji tygrys był symbolem pijaństwa, gdyż zwierzęta te
ciągnęływóz Dionizosa.
Literatura
Tygrys od dawna był przedstawiany w literaturze. ZarównoRudyard
Kipling w Księdze dżungli, jak i William Blake w
Pieśniachdoświadczenia przedstawiają tygrysa jako groźne i
przerażającestworzenie.W Księdze Dżungli tygrys Shere Khan jest
śmiertelnym wrogiemgłównego bohatera - Mowgliego. Jednakże inne
przedstawieniasą bardziej życzliwe: Tygrysek z Kubusia Puchatka A.
A. Milne'a jestbardzo sympatyczną i lubianą przez dzieci postacią.
Słynny komiksKelvin i Celsjusz opowiada o przygodach chłopca
Kelwina i jegopluszowego tygrysa Celsjusza.
Kultura masowa
Tygrys jest jedną z najpopularniejszych maskotek drużyn
sportowych.Przykładami są choćby amerykańska drużyna baseballowa
Detroit Tigers,angielska drużyna rugby Leicester Tigers i angielska
drużyna piłkinożnej Hull City.
Plik:141 - hu1 - tiger.svg
W większej części Azji tygrys jest uważany za króla dżungli,gdyż
pasy na jego głowie układają się w znak 王, co w chińskim
alfabecieoznacza króla.[7] W związku z tym w chińskich
filmachanimowanych tygrysy zwykle są rysowane ze znakiem 王 na
czole.
Dwa tygrysy w godle Malezji
Tygrys Hodori, był oficjalną maskotką Letnich Igrzysk Olimpijskich
w1988 w Seulu.
Tygrysem jest popularnie zwany najsłynniejszy niemiecki czołg II
wojnyświatowej - PzKpfw VI Tiger
Mianem tygrys gospodarczy określa się firmy szybko zdobywające
rynek.Porównanie szybkiego wzrostu gospodarczego w kilku
państwachwschodnioazjatyckich do skoku tygrysa przyczyniło się do
nadania imnazwy azjatyckich tygrysów.
Nazewnictwo biologiczne
W nawiązaniu do pionowych ciemnych pręg, a czasem do innych
cechtygrysa w nazwach zwyczajowych wielu gatunków nadawany
jestepitet gatunkowy tygrysi, np. żarłacz tygrysi, rekin tygrysi,
wążtygrysi, pyton tygrysi, gekon tygrysi, bocja tygrysia, żaba
tygrysia,ambystoma tygrysia, rozdymka tygrysia, a nawet lilia
tygrysia. Wnazwach systematycznych używany jest epitet tigrinum.
Wymarły wilkworkowaty nazywany jest tygrysem workowatym.
Przypisy
1. ↑ Wymarły lew jaskiniowy osiągałwiększe rozmiary od
współczesnych tygrysów.Również hybrydy tygrysicy z lwem - lygrysy
osiągają większerozmiary, ale nie stanowią odrębnego gatunku.
2. ↑ 2,0 2,1 2,2 WWF, Zwierzęta nakrawędzi: Tygrys (format pdf)
3. ↑ Linnaeus, C. 1758. Syst. Nat. ed.10. 1.:41
4. ↑ Mammalian species No. 152, pp. 1-8,3 figs. Panthera tigris. By
Vratislav Mazák, 8 May 1981, TheAmerican Society of Mammalogists
(en)
5. ↑ 5,0 5,1 5,2 Big Cat Rescue, Tigers(en)
6. ↑ 6,0 6,1 6,2 6,3 6,4 Project Tiger,India (en)
7. ↑ 7,00 7,01 7,02 7,03 7,04 7,05 7,067,07 7,08 7,09 7,10 7,11
7,12 7,13 Tiger Territory (en)
8. ↑ 8,0 8,1 8,2 8,3 8,4 8,5 Sinor, S.2001. "Panthera tigris"
(On-line), Animal Diversity Web. (en)
9. ↑ 9,0 9,1 Serafiński Włodzimierz,Wielgus-Serafińska Ewa: Ssaki.
Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe,1976.
10. ↑ Panthera tigris factsheet (en)
11. ↑ 11,0 11,1 11,2 11,3 Tiger Territory, Habits(en)
12. ↑ Nowell K., Jackson P., 1996. Wild Cats.Status Survey and
Conservation Action Plan. IUCN/SSC Cat SpecialistGroup. IUCN,
Gland, Switzerland. (en)
13. ↑ Belinda Wright, Tibet – The End ofthe Tiger Trail by Belinda
Wright (format pdf), (en)
14. ↑ 14,0 14,1 Wildlife Conservation Society,Alleviating
Tiger-Human Conflicts (en)
15. ↑ 15,0 15,1 Cat Specialist Group 2002. Pantheratigris. In: IUCN
2006. 2006 IUCN Red List of Threatened Species. (en).[dostęp 22
lipca 2007].
16. ↑ World Wildlife Fund, Tigers (en)
17. ↑ CITES, Appendices I, II and III (en)
18. ↑ Strona domowa Wat Pa Luangta Bua YanasampannoForest Monastery
(en)
19. ↑ za McKenna & Bell, 1997
20. ↑ Luo SJ, Kim JH, Johnson WE, Walt Jvd,Martenson J, et al.
(2004) Phylogeography and Genetic Ancestry ofTigers (Panthera
tigris). (en)
21. ↑ J.H. Mazák and C.P. Groves Ataxonomic revision of the tigers
(Panthera tigris) of Southeast Asia(format pdf), (en)
źródło:Mennica Polska / Wikipedia
