[Księgarnia Akademicka Sp. z o.o.]
Kategoria: Dla tłumaczy
SŁOWO WSTĘPNE: Współczesna dydaktyka przekładu - bazująca
zasadniczo na doświadczeniach własnych nauczycieli
przekładu, którzy są lub byli tłumaczami, zanim podjęli
się nauczania - rozwija...
Pełen opis produktu 'Między oryginałem a przekładem tom XIX 2013 nr 1/2 (19/20). Dydaktyka przekładu' »
SŁOWO WSTĘPNE:
Współczesna dydaktyka przekładu - bazująca zasadniczo na
doświadczeniach własnych nauczycieli przekładu, którzy są lub byli
tłumaczami, zanim podjęli się nauczania - rozwija się w sposób
niezwykle dynamiczny. Wystarczy przeanalizować programy nauczania
oferujące kursy tłumaczeniowe z końca ubiegłego wieku i obecne,
żeby dostrzec nie tylko duży wzrost ich liczby, ale również zmiany
w nazewnictwie oraz uszczegółowienie tematyki i zakresu
nauczania.
Przeobrażeniom ulega sam dyskurs metodyczny - tradycyjny
"nauczyciel tłumaczenia" w angielskich dyskusjach metodycznych to
obecnie "trainer", "instructor", "mentor" lub "educator".
Wraz ze zmianą nazwy następuje w konsekwencji zmiana zakresu
znaczenia i roli osoby uczącej w procesie kształcenia. Nauczyciel
jest tylko jednym z elementów układu dydaktycznego, pozostałe
elementy, takie jak uczeń/uczący się/student/adept sztuki
tłumaczeniowej, podlegają podobnym przekształceniom.
Mniej precyzyjna w tym względzie polszczyzna również stara się
odzwierciedlać zachodzące przeobrażenia terminologiczne, stosując
nowe określenia na podmiot i przedmiot kształcenia, aczkolwiek
kalkowane nazwy typu "trener" czy "edukator" nie zyskują szerszej
aprobaty.
Centralnym zagadnieniem współczesnej metodyki nauczania
przekładu jest holistycznie pojmowana edukacja tłumacza.
Zagadnienie to samo w sobie nie budzi większych
kontrowersji, ponieważ całościowo potraktowany proces kształcenia
umiejętności tłumaczeniowych i wdrażania wiedzy o przekładzie
naturalnie przyjmuje się za słuszny, problematyczne natomiast są
realizacje tej holistyczności. Rodzi się wiele pytań dotyczących
interdyscyplinarnych uwarunkowań dydaktycznych, m.in. jak i w jakim
zakresie kształcenie tłumacza powinno być odrębną ścieżką
edukacyjną?
Wiele wątpliwości dotyczy specyficznych kontekstów
dydaktycznych:
- Jakie należy wyznaczyć poziomy edukacji?
- Jak powinny być prowadzone poszczególne przekładoznawcze
specjalizacje dydaktyczne, np. przekład prawny i prawniczy,
przekład tekstów technicznych, przekład AVT i wiele innych?
- Jak określać profil kandydata, a jak absolwenta studiów
tłumaczeniowych?
Edukacja uniwersytecka nadal boryka się z dylematem właściwego
określenia studiów tłumaczeniowych, a więc inherentną
problematycznością edukacji zawodowej względem studiów
przekładoznawczych o charakterze akademickim.
Dynamiczność obecnej fazy rozwoju metodyki nauczania i samej
dydaktyki przekładu jest w pewnym sensie atutem, ale niewątpliwie
przysparza również dylematów związanych z samookreśleniem. Jedną z
takich trudności jest niska pozycja akademicka nauk zajmujących się
nauczaniem w ogóle, a nauczaniem przekładu w szczególności, w
porównaniu z naukami stricte teoretycznymi.
Pojawia się zarzut nadmiernego urynkowienia nauki o przekładzie i
zawodowego kształcenia tłumacza. W związku z tym przekładoznawstwa
często nie traktuje się jako pełnoprawnej dyscypliny akademickiej.
Wciąż pokutuje powszechne przekonanie, że nauczycielem przekładu
może być każdy, kto po prostu potrafi tłumaczyć.
W kontekście takich założeń i sposobu myślenia o dydaktyce
przekładu i metodyce nauczania przekładu jako nauce mieszczącej się
w obrębie przekładoznawstwa, konsolidowanie istniejących teorii i
modeli metodologicznych, budowanie własnego aparatu
terminologicznego oraz promowanie istotnych przekształceń w
metodycznym paradygmacie naukowym nie było do niedawna
najłatwiejsze. Ten stan się zmienia, czego wyrazem są coraz
staranniejsze i przeprowadzane na coraz bardziej zaawansowanym
poziomie naukowym studia badawcze, których rezultaty wprowadzane są
do dydaktyki przekładu, a także coraz liczniejsze metodyczne
konferencje i publikacje.
W ramach wciąż dynamicznie kształtującego się statusu
przekładoznawstwa - translatoryki (translatologii) - pozycja nauki
zajmującej się dydaktycznymi kontekstami, planami i programami
nauczania, materiałami dydaktycznymi, metodologiami stosowanymi w
aplikacjach teoretycznych na potrzeby dydaktyki, oceną jakości
przekładu w odniesieniu do wykorzystań dydaktycznych, a więc
pozycja metodyki nauczania przekładu, wymaga wsparcia w postaci
rzetelnych badań naukowych i publikacji. Temu właśnie celowi służy
aktualna edycja numeru Między Oryginałem a Przekładem.
Wśród tematów zawartych w niniejszym XIX tomie MOaP pojawiają
się te, które obecnie najbardziej nurtują badaczy-metodyków:
miejsce edukacji tłumacza w ramach studiów filologicznych, akademia
a profesja, nowe metodologie (ARTS, tłumaczenie w tandemach) i nowe
narzędzia dydaktyczne, samokształcenie. Widoczne jest, jak mocno
kwestia kształcenia tłumaczy związana jest z rynkiem i światem
biznesu.
Realizm zawodowy, którego potrzeba jest często podkreślana,
stanowi niewątpliwie jeden z priorytetów metodycznych.
Tłumaczenie staje się produktem na rynku już nie tylko wąsko
rozumianych usług tłumaczeniowych, ale szerzej - rynku usług
językowych.
Już pod koniec ubiegłego wieku prowadzona dydaktyka
ogólnotłumaczeniowa, wyrastająca z filologicznych kontekstów
uniwersyteckich, zmierzała w kierunku coraz większej specjalizacji
i zbliżała się do praktyki zawodowej, czemu miały i mają służyć
projekty tłumaczeniowe wykonywane przez studentów, praca zespołowa,
staże w firmach międzynarodowych i biurach tłumaczeń, kursy
specjalistyczne prowadzone przez ekspertów z różnych dziedzin
tłumaczenia.
Specyfika kształcenia tłumacza na polskim rynku edukacyjnym
polega na jego silnym osadzeniu w tłumaczeniu
polsko-angielskim.
Ta właśnie para językowa zdominowała ostatnio profile kształcenia i
kursy. Język angielski, osiągnąwszy dominację w globalnym dyskursie
naukowym, w sposób oczywisty kształtuje również trendy w metodyce
przekładu. Trendy te odzwierciedla hybrydowa kompozycja artykułów w
bieżącym numerze MOaP - polscy eksperci-metodycy piszą po polsku i
po angielsku. Zachęcając czytelników do zapoznania się z wynikami
ich ostatnich badań, zapraszamy do lektury metodycznego wydania
MOaP.
Maria Piotrowska redaktor metodyczny MOaP
SPIS TREŚCI:
Maria Piotrowska, Słowo wstępne
Anna Bednarczyk, Dydaktyka przekładu na studiach filologicznych
-ideały, marketing, potrzeby rynku?
Karolina Sanocka, "Nasz klient, nasz pan", czyli tłumaczenie jako
produkt na rynku usług językowych. Potrzeby, procesy, jakość i
zarządzanie
Monika Sulkowska, Kształcenie tłumaczy w zakresie
frazeotranslacji
Joanna Albin, Kształcenie tłumaczy a samokształcenie,czyli o
poszukiwaniu metod wykorzystania w dydaktyce doświadczeń zawodowych
tłumaczy
Anna Kaczmarek, Dydaktyka przekładu audiowizualnego na filologii
romańskiej od podstaw: metody, treści, propozycje rozwiązań
Marta Kaźmierczak, lntersemiotic aids in translation teaching
Anna Kuźnik, In-service training w kształceniu tłumaczy. Projekt
pilotażowy na Uniwersytecie Wrocławskim
Teresa Tomaszkiewicz, Tłumaczenie w tandemach: nowe możliwości w
dydaktyce tłumaczeniowej
Bożena Zaboklicka, Praktyka i dydaktyka tłumaczenia literackiego w
dwujęzycznym "tandemie"
Maria Piotrowska, Action Research in Translation Studies.
Self-reflection in translation research training
Joanna Dybiec-Gajer, Tłumaczenie jako świadczenie usług
tłumaczeniowych? Między realizmem zawodowym a dyktatem rynku w
zakresie kształcenia tłumaczy
Markus Eberharter, Der Übersetzer als Akteur im Literaturbetrieb