[]
Kategoria: Monety / Monety srebrne 1995-2017 / 2012
Awers: Po lewej stronie, na wyodrÄbnionej pĹaszczyĹşnie, od góry
ku doĹowi, napis: RZECZPOSPOLITA/2012. Na prawo od napisu
stylizowany wizerunek sylwetki idÄ
cego ulicÄ
BolesĹawa
Prusa
Pełen opis produktu '10 zĹ, BolesĹaw Prus (1847 - 1912) PR70' »
Awers: Po lewej stronie, na wyodrÄbnionej
pĹaszczyĹşnie, od góry ku doĹowi, napis: RZECZPOSPOLITA/2012. Na
prawo od napisu stylizowany wizerunek sylwetki idÄ
cego ulicÄ
BolesĹawa Prusa. Po prawej stronie, w górnej czÄĹci monety, w
tle, stylizowane zarysy warszawskiej Starówki, a w dolnej czÄĹci
monety wizerunek orĹa ustalony dla godĹa Rzeczypospolitej
Polskiej. Na dole, na wyodrÄbnionej pĹaszczyĹşnie, napis: POLSKA.
PowyĹźej, poĹrodku, napis: 10 ZĹ. Pod orĹem, po prawej stronie,
znak mennicy: M/W.
Rewers: Centralnie, stylizowany wizerunek
popiersia BolesĹawa Prusa. Po lewej stronie, na tle wyodrÄbnionej
pĹaszczyzny, stylizowany wizerunek dziewiÄtnastowiecznej damy z
parasolkÄ
, na tle zarysu warszawskiej Starówki. U doĹu,
póĹkolem, napis: 1847-1912. U góry, póĹkolem, napis:
BOLESĹAW/PRUS.
Projektant monety: Roussanka Nowakowska
BolesĹaw Prus, wĹaĹciwie Aleksander GĹowacki (ur. 20.08.1847 w
Hrubieszowie, zm. 19.05.1912 w Warszawie), to najwybitniejszy z
polskich realistów drugiej poĹowy XIX w. WychowywaĹ siÄ na
LubelszczyĹşnie, ale jego dorosĹe Ĺźycie i twórczoĹÄ byĹy
zwiÄ
zane z WarszawÄ
. W 1863 r. GĹowacki – wtedy szesnastoletni
gimnazjalista z Kielc – wyruszyĹ do powstania. Ranny podczas
potyczki pod Siedlcami zostaĹ wziÄty do rosyjskiej niewoli. Swój
udziaĹ w powstaniu wspominaĹ jako doĹwiadczenie traumatyczne. W
1866 r. wstÄ
piĹ do SzkoĹy GĹównej w Warszawie na WydziaĹ
Matematyczno-Fizyczny. Na trzecim roku przerwaĹ studia z powodu
trudnej sytuacji materialnej. StudiowaĹ póĹşniej krótko na
Wydziale LeĹnym Instytutu Gospodarstwa Wiejskiego i LeĹnictwa w
PuĹawach, skÄ
d w 1870 r. wróciĹ na staĹe do Warszawy. ImaĹ
siÄ wówczas róĹźnych zawodów, byĹ m.in. Ĺlusarzem, pisaĹ do
gazet. Jako dziennikarz zadebiutowaĹ w 1872 r. NiedĹugo potem
przybraĹ pseudonim BolesĹaw Prus (pochodzÄ
cy od herbu
szlacheckiego rodziny GĹowackich) i tak zaczÄ
Ĺ podpisywaÄ
swoje, jak sam uwaĹźaĹ, teksty „bĹahe”, niegodne pióra powaĹźnego
publicysty naukowego, jakim zamierzaĹ zostaÄ w przyszĹoĹci. W
1874 r. zwiÄ
zaĹ siÄ z „Kurierem Warszawskim”, w którym od
nastÄpnego roku zamieszczaĹ staĹe felietony. Kroniki tygodniowe
(póĹşniej publikowane w „Kurierze Codziennym”) pisaĹ do koĹca
Ĺźycia i to one pierwsze przyniosĹy mu popularnoĹÄ. PisaĹ w
nich o wszystkim, notowaĹ w nich sprawy waĹźne i z pozoru
nieistotne, zajmowaĹ siÄ kondycjÄ
polskiego spoĹeczeĹstwa i…
stanem warszawskich chodników. Jako kronikarz Prus wybieraĹ
perspektywÄ „niespiesznego przechodnia”, którego interesuje
wszystko, co spotka na drodze, bo nasĹuchuje rytmu
wspóĹczesnoĹci. StworzyĹ charakterystyczny styl felietonu
ĹÄ
czÄ
cego humor z powaĹźnÄ
refleksjÄ
.
Od poĹowy lat 70. Prus na powaĹźnie zajÄ
Ĺ siÄ literaturÄ
. Jego
twórczoĹÄ prozatorska czerpaĹa inspiracje od wielkich realistów
europejskich, ale pisarz od poczÄ
tku szukaĹ wĹasnej drogi do
realizmu. Nowele Prusa przedstawiajÄ
Ĺwiat z nieoczekiwanej czy
niedostrzegalnej w naszym powszednim oglÄ
dzie perspektywy. CzÄsto
pretekstem do tych mikroobserwacji jest bĹahe zdarzenie albo
zwyczajny przedmiot (jak w najsĹynniejszych, mistrzowskich
nowelach Kamizelka i Katarynka), które potrafiÄ
odsĹoniÄ to, co
ukryte albo przeoczone w codziennym Ĺźyciu. I w swoich maĹych
prozach, i w powieĹciach, Prus, z charakterystycznÄ
dla siebie
wraĹźliwoĹciÄ
na sytuacjÄ ludzi biednych czy wykluczonych oraz z
psychologicznym wyczuciem tematu, ukazuje problemy spoĹeczne,
które mimo osadzenia w realiach XIX w. skĹaniajÄ
do refleksji
równieĹź dziĹ.
Tak dzieje siÄ w Lalce (wydanie ksiÄ
Ĺźkowe 1890), którÄ
sam
pisarz okreĹlaĹ jako „powieĹÄ z wielkich pytaĹ naszej epoki”.
Przynosi ona epickÄ
panoramÄ Ĺźycia Warszawy koĹca lat 70. XIX
w., ukazujÄ
c róĹźne Ĺrodowiska nowoczesnego miasta. GĹówny
bohater – StanisĹaw Wokulski, uczestnik powstania styczniowego,
wraca z zesĹania do Warszawy, gdzie rozpoczyna Ĺźycie kupca i
przedsiÄbiorcy. Wokulski jest, z jednej strony, czĹowiekiem
sukcesu, z drugiej zaĹ – melancholikiem, darmo szukajÄ
cym sensu i
celu swojej egzystencji. Tym celem staje siÄ dlaĹ piÄkna
arystokratka, z której czyni ideaĹ, co prowadzi do nieuniknionych
rozczarowaĹ. Akcja powieĹci rozwija siÄ w rytmie iluzji i
deziluzji, odsĹaniajÄ
c mechanizm ulegania przez jednostki i
zbiorowoĹÄ idealistycznym zĹudzeniom. Lalka, obraz
spoĹeczeĹstwa polskiego czasu przemian, nie zostaĹa zrozumiana
przez wspóĹczesnych – przede wszystkim ze wzglÄdu na zastosowanie
eksperymentalnej narracji oraz otwarte zakoĹczenie,
niepozwalajÄ
ce jednoznacznie domknÄ
Ä losów Wokulskiego.
KolejnÄ
wielkÄ
powieĹciÄ
Prusa byĹy Emancypantki (wydanie
ksiÄ
Ĺźkowe 1894). Utwór ten moĹźna uznaÄ za gĹos pisarza w
sprawie emancypacji kobiet, która byĹa jednÄ
z palÄ
cych kwestii
tamtego czasu. Przede wszystkim jest to jednak powieĹÄ o
dojrzewaniu gĹównej bohaterki, Madzi, która szuka dla siebie
miejsca w Ĺwiecie, przeĹźywa kryzys wiary i odnajduje wĹasnÄ
drogÄ do Boga. W swojej jedynej powieĹci historycznej Faraon
(wydanie ksiÄ
Ĺźkowe 1897) pisarz przedstawiĹ mechanizmy wĹadzy i
dziaĹanie paĹstwa. Stawia tam równieĹź waĹźne pytania o warunki i
moĹźliwoĹci buntu. OstatniÄ
skoĹczonÄ
powieĹciÄ
Prusa byĹy
Dzieci (wydanie ksiÄ
Ĺźkowe 1909), w której pokazaĹ niepokojÄ
cy i
mroczny obraz spoĹeczeĹstwa polskiego okresu rewolucji 1905
r.
PowieĹci Prusa przedstawiajÄ
historiÄ Polaka, który musi zmagaÄ
siÄ z wĹasnÄ
psychikÄ
i uwarunkowaniami czasów, w których
przyszĹo mu ĹźyÄ. Dlatego warto wracaÄ do pytaĹ postawionych
przez pisarza – zwĹaszcza o szanse rodzimej przedsiÄbiorczoĹci i
kultury w zmieniajÄ
cym siÄ zawrotnie Ĺwiecie. Motywem przewodnim
publicystyki i twórczoĹci literackiej Prusa byĹa polska
niedojrzaĹoĹÄ.