[]
Kategoria: Monety / Monety srebrne 1995-2017 / 2010
dopatrywaÄ siÄ ĹşródeĹ niechlubnej sĹawy tych latajÄ
cych
ssaków, bowiem byĹy one wówczas przedstawiane gĹównie
jako zwierzÄta straszne i tajemnicze. W staroĹźytnoĹci
zaĹ, wizerunek...
Pełen opis produktu '20 zĹ, Podkowiec maĹy - zwierzÄta Ĺwiata' »
Kategoria: numizmatyka / monety kolekcjonerskie
Moneta z wizerunkiem podkowca maĹego (o nominale 20 zĹ)
jest kolejnÄ
monetÄ
z serii „ZwierzÄta Ĺwiata”
wyemitowanÄ
przez Narodowy Bank Polski.
Awers: wizerunek orĹa ustalony dla godĹa Rzeczypospolitej
Polskiej. Po bokach Ĺap orĹa stylizowane wizerunki flagi
paĹstwowej Rzeczypospolitej Polskiej.
Rewers: centralnie stylizowany wizerunek podkowca maĹego w locie.
Nad nim i z jego lewej strony stylizowane wizerunki dwóch lecÄ
cych
w oddali nietoperzy. U góry i po prawej stronie, na tle fragmentu
drewnianej szopy, sylwetki zawieszonych nietoperzy. PoniĹźej
wizerunki pagórków oraz drewnianego zabudowania.
Nietoperze przeszĹy dĹugÄ
drogÄ w kulturze i ludzkiej
ĹwiadomoĹci: od wysĹanników diabĹa oraz wampirów, przez symbole
i zwiastuny szczÄĹcia, aĹź po mrocznego i tajemniczego obroĹcÄ
ludzkoĹci w postaci Batmana. Bez przesady moĹźna stwierdziÄ, Ĺźe
towarzyszÄ
czĹowiekowi od zawsze. Zarówno w jego kulturze czy
wierzeniach, jak i w sensie fizycznego sÄ
siedztwa.
Jedne z najstarszych reprezentacji tych zwierzÄ
t odnajdujemy w
jaskiniach zamieszkiwanych niegdyĹ przez ludzi pierwotnych. ByÄ
moĹźe to wĹaĹnie w tych rycinach naleĹźy dopatrywaÄ siÄ
ĹşródeĹ niechlubnej sĹawy tych latajÄ
cych ssaków, bowiem byĹy
one wówczas przedstawiane gĹównie jako zwierzÄta straszne i
tajemnicze.
W staroĹźytnoĹci zaĹ, wizerunek tego ssaka poĹwiÄcony byĹ
Prozerpinie, bogini urodzaju, ale zarazem maĹĹźonce Plutona,
wĹadcy podziemi. Z kolei SĹowianie utoĹźsamiali nietoperze z
zarazÄ
i diabĹami do tego stopnia, Ĺźe nazywali je pieskami
diabĹów. W polskiej kulturze nietoperze nie miaĹy tak wielkiego
znaczenia jak np. u Majów, a gĹównie posÄ
dza siÄ je o
wplÄ
tywanie siÄ we wĹosy, wysysanie krwi, porywanie dzieci, itp.
Aleksander Bruckner w SĹowniku etymologicznym jÄzyka polskiego
pisze: "Nie ma u SĹowian drugiej nazwy zĹoĹźonej, coby na tyle
znieksztaĹceĹ siÄ naraziĹa." Oto kilka z kilkudziesiÄciu nazw
do niedawna powszechnie uĹźywanych przez Polaków: Niedopierz,
Niedopyrz, Gacek, Gacopyrz, Latonka, MÄtoperz, Latoperz i
inne.
Nietoperze wystÄpujÄ
gĹównie w dawnych kulturach. Sztuka
Mezopotamii przedstawia stworzenie zwane IMDUGUD - ptak z gĹowÄ
ssaka. Sumerowie nosili talizmany z jego podobiznÄ
chroniÄ
cy ich
od nieszczÄĹcia. Podobnie postrzegajÄ
je ChiĹczycy, wedĹug
których nietoperze przynoszÄ
szczÄĹcie. Popularnym w Chinach
talizmanem, zwanym WU-FU, jest maĹy krÄ
Ĺźek, na którym drzewo,
bÄdÄ
ce symbolem Ĺźycia, otoczone jest przez piÄÄ nietoperzy.
Talizman ten ma zapewniÄ osiÄ
gniÄcie piÄciu rodzajów
szczÄĹcia: dĹugowiecznoĹci, bogactwa, zdrowia, czynienia dobra
oraz przeĹźycia wszystkiego, co los przeznaczy. NajwiÄkszÄ
rolÄ
w spoĹecznych wierzeniach i kulturze nietoperze odegraĹy w
Ameryce Ĺrodkowej, bowiem Bogiem Majów byĹ ZOTZ, czyli nietoperz
wĹaĹnie. Stolica ich paĹstwa zwaĹa siÄ TZINACANTLAN, co
oznacza „miejsce nietoperzy”. Boga ZOTZ wyobraĹźano sobie jako
czĹowieka ze skrzydĹami nietoperza u ramion.
W perspektywie postrzegania nietoperzy, wspóĹczesna kultura
stanowi poĹÄ
czenie i transformacjÄ dawnych wierzeĹ. Obecnie
nietoperze kojarzÄ
siÄ nam przede wszystkim z komiksowÄ
postaciÄ
Batmana oraz z wampirami, których to mitologia przeĹźywa
obecnie renesans. W obydwu przypadkach nietoperz pozostaĹ niejako
stworzeniem mrocznym, zĹowrogim i tajemniczym, choÄ w przypadku
Batmana ma on oczywiĹcie jak najlepsze intencje. PostaÄ Batmana
bodaj najlepiej oddaje paradoks rzeczywistoĹci. Nietoperze sÄ
zwierzÄtami bardzo poĹźytecznymi odĹźywiajÄ
siÄ owadami, w tym
znienawidzonymi przez ludzi komarami, co stanowi swoistÄ
metaforÄ
losu Batmana, który walczy ze zĹem i niesprawiedliwoĹciÄ
. Z
drugiej strony jednak wciÄ
Ĺź budzÄ
lÄk i odrazÄ. PóĹ Ĺźartem,
póĹ serio moĹźna powiedzieÄ, Ĺźe Batmanowi udaĹo siÄ ten lek w
pewnym stopniu przezwyciÄĹźyÄ. Natomiast nietoperze, mimo tego
Ĺźe znajdujÄ
siÄ pod ochronÄ
, wciÄ
Ĺź muszÄ
walczyÄ o
akceptacjÄ. Akceptacja wynika nie tyle z naszej (ludzkiej) dobrej
woli, ile z obowiÄ
zku, poniewaĹź postÄp cywilizacji sprawia, Ĺźe
ludzie wkraczajÄ
c na naturalne tereny siedliskowe nietoperzy,
zmieniajÄ
te tereny pod swoje domy, sklepy i osiedla. W zwiÄ
zku z
tym historia, w pewnym sensie, zatacza koĹo. ByÄ moĹźe znów,
niczym jaskiniowcy, bÄdziemy musieli dzieliÄ swoje jaskinie z
nietoperzami. To z kolei nie musi byÄ wcale czymĹ zĹym. Musimy
jednak chcieÄ poznaÄ i zrozumieÄ nietoperze, a wtedy nasza
koegzystencja bÄdzie z poĹźytkiem dla obydwu stron. ZwĹaszcza,
Ĺźe teoria, wedle której nietoperz jest wampirem wysysajÄ
cym
ludzkÄ
krew, odeszĹa lub odchodzi na szczÄĹcie do lamusa,
przynajmniej na polu naukowym. Natomiast teoria, a raczej wiara w
to, Ĺźe nietoperz jest zwiastunem szczÄĹcia, bogactwa, sĹowem
czegoĹ dobrego, nie zostaĹa podwaĹźona. Ponadto, wiara ta nie
przyniosĹa nikomu krzywdy ani szkody.
Dlatego teĹź przedstawiamy PaĹstwu najnowszÄ
monety z wizerunkiem
podkowca maĹego, przekonani, Ĺźe przyniesÄ
ona PaĹstwu
wyĹÄ
cznie szczÄĹcie i dobrobyt.ĹšródĹa:
A. Krzanowski, Nietoperze, Wiedza Powszechna 1980
B.W. WoĹoszyn Jaki to nietoperz? Centrum Informacji
Chiropterologicznej ISEZ PAN, Kraków, 1991
Narodowy Bank Polski