[marek derewiecki]
Kategoria: Literatura>Literatura starożytna, średniowieczna i nowożytnaWysyłka: do 3 dni
całej rzeczywistości od Boga, ze szczególnym zaakcentowaniem
procesu powstawania sfery przyczyn prymordialnych (natura II).
Księga IV natomiast poświęcona jest zagadnieniu
konstutuowania się
Pełen opis produktu 'Periphyseon księga 4' »
Pierwsze trzy księgi Periphyseonu Eriugeny zawierały imponującą
ontologiczną wizję powstania świata, wyłożoną w oparciu o
specyficzne odczytanie pierwszych wersetów Księgi Rodzaju, wsparte
lekturą źródeł patrystycznych i filozoficznych (platoński Timajos).
Można powiedzieć, że zgodnie z neoplatońskim ujęciem rzeczywistości
w kategoriach wylew-powrót, pierwsze trzy księgi opisywały proces
pochodzenia całej rzeczywistości od Boga, ze szczególnym
zaakcentowaniem procesu powstawania sfery przyczyn prymordialnych
(natura II). Księga IV natomiast poświęcona jest zagadnieniu
konstutuowania się rzeczywistości materialnej i roli, jaką odegrał
w jej powstaniu człowiek. Eriugena, wspierając się na autorach
greckich, zwłaszcza na Grzegorzu z Nyssy i Maksymie Wyznawcy, daje
w księdze IV wykład swojej antropologii. Najpierw porusza problem
tego, czy człowiek jest czy nie jest zwierzęciem i w jakiej
pozostaje relacji do innych istot żywych. Następnie stara się
opisać relację człowieka do bytów anielskich po to, aby wykazać, że
człowiek zajmuje pośrednią, czyli kluczową pozycję we
wszechświecie. Człowiek jest mikrokosmosem, spoiwem łączącym różne
poziomy rzeczywistości stworzonej, jako że w nim reprezentowane są
zarówno byty podpadające pod zmysły, jak i byty duchowe.Eriugena
pokazuje, w jaki sposób w człowieku dokonuje się jakby powtórne
stworzenie świata: człowiek nadaje nazwy wszystkim rzeczom, to
znaczy ustanawia je w swoim umyśle. Tak jak istotą człowieka jest
jego pojęcie w Bożym Umyśle, tak istotą każdej rzeczy jest jej
pojęcie w umyśle człowieka. Przy tej okazji zostaje wyłożona nauka
o wewnętrznej strukturze bytu ludzkiego obejmującej: intelekt,
rozum i zmysł wewnętrzny. Należy zauważyć, że Eriugena określa
człowieka przez jego zdolności poznawcze, dając tym samym początek
tradycji intelektualistycznej w średniowieczu.Natura ludzka w
swojej integralności została określona mianem raju. Raj nie jest
dla Eriugeny żadnym miejscem, ale stanem pierwotnej doskonałości
człowieka. Ta natura ludzka nie jest podzielona na płci. Podział
ten Eriugena, za Grzegorzem z Nyssy, ujmuje jako konsekwencję
grzechu pierworodnego, a zarazem lekarstwo na grzech. Z tego
podziału natury ludzkiej na płci wynikają bowiem wszelkie inne
podziały, którymi zostanie opisana natura trzecia. Obok podziału na
płci, podstawowym podziałem jest podział czasoprzestrzenny, który w
sposób istotny charakteryzuje naturę trzecią: stworzoną i nie
stwarzającą. Jest to niezwykle oryginalna i inspirująca koncepcja
metafizyczna, w jakimś sensie prekursorska wobec Kantowskiej.Przy
okazji wykładu swojej antropologii Eriugena rozwija niezwykle
oryginalną egzegezę Księgi Rodzaju. Biblia bowiem powinna być
zinterpretowana tak, aby dostarczyła stosownej wiedzy o strukturze
i przeznaczeniu człowieka. Ten typ egzegezy zastosowany przez
Eriugenę jest unikalny w wiekach średnich.Księga czwarta zatem jest
wspaniałym traktatem o powstaniu człowieka, jego wielkości, miejscu
we wszechświecie i jego przeznaczeniu....
