[NBP - monety Nordic Gold]
Kategoria: Kategorie > Monety Nordic Gold - 2 zł
Moneta obiegowa 2 zł - 70. rocznica utworzenia
Polskiego Państwa Podziemnego, 2009 Nominał:
2 zł Metal: stop CuAl5Zn5Sn1 Stempel: zwykły Średnica:
27,00 mm Waga: 8,15...
Pełen opis produktu '2 zł, 70. rocznica utworzenia Polskiego Państwa Podziemnego, 2009' »
Moneta obiegowa 2 zł - 70. rocznica utworzenia Polskiego Państwa
Podziemnego, 2009
Nominał: 2 zł
Metal: stop CuAl5Zn5Sn1
Stempel: zwykły
Średnica: 27,00 mm
Waga: 8,15 g
Wielkość emisji: 1.000.000 szt.
Data emisji monet w NBP: 10.12.2009 r.
Moneta obiegowa o tematyce historycznej, dotyczącej 70. rocznicy
utworzenia Polskiego Państwa Podziemnego.
*****
27 września 1939 r. woblężonej Warszawie powołano do życia Służbę
Zwycięstwu Polski,organizację będącą zalążkiem Polskiego Państwa
Podziemnego.Twórcy SZP uważali, że w jednej
wojskowo-cywilnejorganizacji konspiracyjnej powinien się skupiać
wysiłek społeczeństwapolskiego, dążącego do odzyskania
niepodległości.
Na czele SZP stanął generał Michał Karaszewicz-Tokarzewski
ps.„Torwid” jako jej dowódca. Jegozastępcą, a jednocześnie
komisarzem cywilnym był bohaterski prezydentstolicy Stefan
Starzyński. Po jego aresztowaniu (27 października 1939)stanowisko
to objął Mieczysław Niedziałkowski z PPS (aresztowany 22grudnia
1939).
Już 10 października 1939 r. utworzono Główną Radę PolitycznąSZP. W
jej skład wchodzili przedstawiciele najważniejszych,działających
konspiracyjnie, partii politycznych: PPS, SD, SL i SN.
Krajowa koncepcja utworzenia jednej wojskowo-cywilnej
organizacjikonspiracyjnej nie została zaakceptowana przez rząd
RzeczypospolitejPolskiej, który powstał pod przewodnictwem
generałaWładysława Sikorskiego na przełomie września i października
1939 r. wParyżu.
13 listopada 1939 r. premier Sikorski powołał KomitetMinistrów dla
Spraw Kraju oraz organizację wojskową– Związek Walki Zbrojnej, z
generałem Kazimierzem Sosnkowskimjako komendantem głównym. W
okupowanym kraju tworzono,głównie w wyniku przekształcania struktur
SZP, komendyobszarów i okręgów ZWZ.
Od czerwca 1940 r., po kapitulacji Francji, komendantemgłównym ZWZ
został dotychczasowy komendant okupacjiniemieckiej generał Stefan
Grot-Rowecki. Po jego aresztowaniu 30czerwca 1943 r., dowódcą Armii
Krajowej został generałTadeusz Bór-Komorowski.
Naczelnym zadaniem Polskiego PaństwaPodziemnego było przygotowanie
i przeprowadzenie zwycięskiego powstaniapowszechnego. Dlatego też
oprócz rozwijania strukturterytorialnych tworzono w ramach ZWZ (od
1942 r. Armii Krajowej)specjalne formacje, przeznaczone do
realizacji wyznaczonych zadań.Jedną z takich formacji był
„Wachlarz”, powołany wcelu stworzenia osłony od wschodu bazy
powstańczej na terenie kraju.
Według planu powstania powszechnego w momencie mobilizacji
iprzystępowania do jawnej walki oddziały Armii Krajowej miały
przyjmowaćnazwy przedwojennych jednostek Wojska Polskiego,
stacjonujących nadanym terenie. Na przełomie 1943 i 1944 r.
zmieniono plan powstaniapowszechnego wobec spodziewanego wkroczenia
na terytorium IIRzeczypospolitej Armii Czerwonej (po zerwaniu
stosunkówdyplomatycznych sowiecko-polskich w wyniku odkrycia
zbrodnikatyńskiej). Nasilono akcję sabotażowo-dywersyjną pod
kryptonimem„Burza”.
W ramach tej akcji oddziały Armii Krajowejprzystępowały do otwartej
zbrojnej walki z oddziałami niemieckimi,celem wyzwolenia głównych
ośrodków państwapolskiego. Tak było we Lwowie i Wilnie (operacja
„OstraBrama”), a także na Wołyniu.
Ogromną rolę w działalności ZWZ-AK odgrywał wywiad. Jedną z
jegocenniejszych akcji także dla naszych aliantów,
byłorozpracowywanie przez polskie podziemie produkcji
niemieckiej„cudownej broni” – pocisków V1i V2. Inną, niezmiernie
ważną działalność prowadziło Biuro Informacji iPropagandy, wydające
w tysiącach egzemplarzy prasę i broszurykonspiracyjne.
Zagrożenie istnienia niepodległej Polski w wyniku powołania
przezSowietów Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowegoprzyczyniło
się do podjęcia przez naczelne władze Polskiego PaństwaPodziemnego
dramatycznej decyzji o rozpoczęciu 1 sierpnia 1944 r.powstania w
Warszawie.
Pomimo bohaterskiej dwumiesięcznej walkipowstanie upadło. Generał
Bór-Komorowski, przedpójściem do niewoli, wyznaczył na swojego
następcę generałaLeopolda Okulickiego ps. „Niedźwiadek”. Był
onostatnim dowódcą Armii Krajowej. Aresztowano go w marcu 1945r.,
zmarł w grudniu 1946 r. w więzieniu Butyrki w Moskwie.
W ramach Polskiego Państwa Podziemnego funkcjonowała też
DelegaturaRządu na Kraj. W maju 1940 r. został wysłany z Paryża do
Warszawy płkJan Skorobohaty-Jakubowski ps. „Vogel”, jakotymczasowy
delegat rządu. 3 grudnia 1940 r. premier RP gen. Sikorskimianował
dwóch głównych delegatówrządu: Adolfa Bnińskiego – na ziemie
wcielone do III Rzeszy– oraz Cyryla Ratajskiego – na obszar
tzw.Generalnego Gubernatorstwa. W ramach Delegatury tworzono
strukturyterenowe, obejmujące poszczególne województwa(Okręgowe
Delegatury Rządu) oraz powiaty (Powiatowe Delegatury
Rządu).
Po aresztowaniu Adolfa Bnińskiego i dymisji Cyryla
Ratajskiegodelegatem rządu na kraj został mianowany prof. Jan
Piekałkiewicz. Pojego aresztowaniu (19 lutego 1943) stanowisko to
objął Jan StanisławJankowski – aresztowany (już jako wicepremier
rządu RP) przezNKWD w marcu 1945 r. Zmarł w marcu 1953 r. w
sowieckim więzieniu weWłodzimierzu nad Klaźmą.
dr Waldemar Grabowski, Instytut Pamięci Narodowej
źródło: NBP / Mennica Polska