[Fijorr Publishing Company]
Kategoria: Ekonomia
Teoria pieniądza i kredytu to pozycja
unikalna w swej dziedzinie. Gdyby świat podążał drogą
wytyczoną 100 lat temu przez Misesa nie mielibyśmy dzisiaj
kryzysów monetarnych,...
Pełen opis produktu 'Teoria pieniądza i kredytu.' »
Teoria pieniądza i kredytu to pozycja unikalna w swej
dziedzinie. Gdyby świat podążał drogą wytyczoną 100 lat temu
przez Misesa nie mielibyśmy dzisiaj kryzysów monetarnych,
groźby upadku euro, a także inflacji, która jest najczęstszą
przyczyną zamieszek i konfliktów zbrojnych.
Książka ta, to po Ludzkim działaniu, niewątpliwie
najwybitniejsza pozycja Wielkiego Austriaka urodzonego we
Lwowie.
,,(...) W 1953 roku ukazało się amerykańskie wydanie 'Teorii
pieniądza i kredytu', co do istoty teoretycznego podejścia
niezmienione, jedynie poszerzone i uzupełnione o
doświadczenia ostatnich kilku dekad. To wydanie stało się
podstawą polskiego tłumaczenia traktatu Misesa. Wydanie
amerykańskie ukazało się w czterdzieści lat po wydaniu
pierwszym (...)
Mimo upływu dekad praca Misesa nie starzeje się, a wręcz
przeciwnie nabiera coraz to większej aktualności. Jest ona
cenna z historycznego punku widzenia, jako źródło wiedzy o
historii pieniądza, najciekawsze są jednak jej odniesienia
do sytuacji współczesnej. Można powiedzieć, że dzieło Misesa
'tchnie świeżością spojrzenia', mimo, że upłynęło od jego
wydania już 100 lat. W świetle tego co Mises napisał o
pieniądzu widać jak naiwny, sztuczny i szkodliwy jest projekt
stworzenia euro jako waluty fiducjarnej. (...) Z tych
rozdziałów politycy i ekonomiści powinni być odpytywani jak
z katechizmu.
(...) W przedmowie do angielskiego wydania z 1934 roku Mises
stwierdza, że ,,oddzielenie walut od ściśle określonego i
niezmiennego parytetu złota uczyniło z wartości pieniądza
zabawkę polityków". Jakże współcześnie brzmi przesłanie
Misesa z tej przedmowy sprzed 78 lat, Zgodzić się trzeba z
Misesem, że ,,system pieniężny, który będzie stanowić
fundament przyszłych porozumień, musi opierać się na złocie.
Złoto nie jest idealną bazą dla systemu pieniężnego. Jak
wszystkie ludzkie wynalazki, standard złota nie jest wolny od
niedociągnięć; ale w obecnych warunkach nie ma innego sposobu
na uwolnienie systemu pieniężnego spod zmieniającego się
wpływu partii politycznych i interwencji państwa, zarówno w
teraźniejszości, jak i w możliwej do przewidzenia
przyszłości. A żaden system pieniężny, który nie jest wolny od
tych wpływów, nie stanie się podstawą dla transakcji
kredytowych." To bardzo wyważone stanowisko. Standard
złota, jak wszystko na tym świecie, nie jest tworem idealne.
Warto jednak zauważyć, parafrazując słowa Churchilla, że
standard złota jest najgorszą formą systemu pieniężnego,
jeśli nie liczyć wszystkich innych, których od czasu do czasu
próbowano.
Warto też za Misesem zauważyć, że ,,standard złota nie upadł.
Państwo go zniosło, żeby utorować drogę dla inflacji. Cały
surowy aparat opresji i przymusu - policjanci, celnicy, sądy
karne, więzienia, a w niektórych państwach nawet oprawcy -
musiał być wprowadzony w ruch, żeby zniszczyć standard złota.
Solenne obietnice zostały złamane, wprowadzono retroaktywne
prawa, otwarcie uchylono przepisy konstytucji i karty praw.
Rzesze uległych pisarzy chwaliły to, co państwo uczyniło i z
otwartymi ramionami przywitało nastanie milenium pieniądza
fiducjarnego." ,,Przewaga standardu złota polega na tym, że
uniezależnia on kształtowanie się siły nabywczej jednostki
pieniężnej od władzy państwowej. Odbiera ,,carom
gospodarczym" ich najstraszliwszą broń. Uniemożliwia im
prowadzenie inflacji. To właśnie z tego powodu standard złota
jest przedmiotem bezpardonowych ataków ze strony tych,
którzy spodziewają się uzyskać korzyści z rzekomo
niewyczerpalnego portfela państwa.
Sam Mises, odwołując się w wydaniu amerykańskim do tego co
napisał w 1912 roku, pisze, że ,,powinno się podejmować
starania, by w jak największym stopniu wyeliminować wpływ
człowieka na współczynnik wymiany między pieniądzem a innymi
dobrami ekonomicznymi. ... Jest teraz oczywiste, że jedynym
sposobem usunięcia ludzkiego wpływu na system kredytowy,
jest wstrzymanie wszelkiej emisji środków fiducjarnych. ..."
Nie posłuchaliśmy Misesa i głównie dlatego znaleźliśmy się
w tak godnej pożałowania sytuacji na początku XXI wieku.
Wydaje się, że powinniśmy go wreszcie posłuchać i zrozumieć,
że podstawą trwałego rozwoju społecznego (i gospodarczego)
jest dbałość o zdrowy pieniądz. To przesłanie jest
ponadczasowe. Jak pisze Mises, ,,zasada zdrowego pieniądza,
która przyświecała XIX-wiecznym koncepcjom pieniądza i
programom politycznym, stanowiła owoc klasycznej ekonomii
politycznej. Była ona zasadniczym punktem liberalnego
programu opracowanego przez XVIII-wieczną filozofię
społeczną i propagowanego w następnym wieku przez
najbardziej wpływowe partie polityczne Europy i Ameryki."
Nieco dalej przestrzega, że ,,nie będziemy w stanie zrozumieć
znaczenia [koncepcji] zdrowego pieniądza, jeśli nie zdamy
sobie sprawy, że obmyślono ją jako narzędzie ochrony wolności
obywatelskich przeciwko despotycznej inwazji ze strony
państwa. Ideologicznie należy ona do tej samej klasy, co
konstytucje polityczne i karty praw."
Interesujące jest też zalecenie Misesa odnośnie koniecznych
reform ('odbudowy pieniężnej'). Takie reformy stają się dzisiaj
nawet większą koniecznością niż kilkadziesiąt lat temu. Żeby
zmiana ,,była możliwa, Rezerwa Federalna musi trzymać się z
boku. Cokolwiek można myśleć o zaletach lub wadach ustaw
dotyczących Rezerwy Federalnej z 1913 r., faktem jest, że
system ten był nadużywany ze względu na nierozważną politykę
inflacyjną. Nie można pozwolić, żeby instytucja lub człowiek
związani w jakikolwiek sposób z wpadkami i grzechami
ostatnich dziesięcioleci mogli wpływać na przyszłe warunki
pieniężne."
Konieczna jest ,,zmiana filozofii ekonomicznej",
paradoksalnie ,,ludzie narzekają na inflację, lecz
entuzjastycznie popierają politykę, która nie mogłaby
funkcjonować bez inflacji. Utyskują na nieuchronne
konsekwencje inflacji, sprzeciwiając się jednocześnie
wszelkim ,,próbom zaprzestania lub ograniczenia wydatków
deficytowych." Postulowane przez Misesa 'odnowienie
pieniądza' nie będzie możliwe ,,dopóki marnotrawstwo, ubytek
kapitału i korupcja są podstawowymi cechami
charakterystycznymi prowadzenia spraw publicznych." .
Wstęp do wydania polskiego: Witold Kwaśnicki (fragment)