[Wydawnictwo Naukowe Instytutu Filozofii UAM]
Kategoria: Nauki humanistyczneWysyłka: do 3 dni
Nieobliczalność towarzyszy naszym wyborom w sposób często
prozaiczny, gdy podejmujemy decyzje analogicznie do maszyn
prorokujących. Wyobraźmy sobie na przykład, że idziemy przed siebie
drogą w nieznane....
Pełen opis produktu 'Przyczynek do fenomenologii życia' »
Nieobliczalność towarzyszy naszym wyborom w sposób często
prozaiczny, gdy podejmujemy decyzje analogicznie do maszyn
prorokujących. Wyobraźmy sobie na przykład, że idziemy przed siebie
drogą w nieznane. Dochodzimy do rozstaju i stajemy przed dylematem
wyboru, iść w lewo czy w prawo. Zasięgamy rady maszyny, którą jest
kostka, przygotowana uprzednio na taką akurat ewentualność, gdyż
miast liczby kropek na swoich bokach od 1 do 6, ma na każdym z nich
tylko 1 bądź 2 (oczywiście kostka mogłaby być tradycyjna, ale
skomplikowałoby to nasze obliczenia w takiej sytuacji). Rzucamy
nią, postanawiając, iż w przypadku gdy wypadnie 1, idziemy w lewo,
co jednocześnie znaczy, że gdy wypadnie 2 - w prawo. Po otrzymaniu
wyniku możemy oczywiście powiedzieć, iż wyboru za nas dokonała
maszyna lub los. Mogliśmy sami dokonać wyboru, ale po pierwsze, w
tak prostej sytuacji, bez dodatkowych danych co do ewentualnych
preferencji wyniku, czyli celu, w jakim podejmujemy działanie,
byłoby to trwało nie wiedzieć jak długo, po drugie.zaś, świadomi
ewentualnych przykrych niespodzianek, czekających nas na którejś z
dróg, których występowania nie jesteśmy w stanie przewidzieć,
zdajemy się na los. Dokonujemy jednak wyboru przez podjęcie decyzji
o użyciu kostki i znaczeniu uzyskanego wyniku (po którym zresztą
także możemy zmienić decyzję). Stajemy zatem jak w obliczu zakładu
Pascala (nawet możemy sobie dopowiedzieć, iż u kresu którejś z dróg
obiecuje Prawda), który dopowiada: musisz się założyć, ponieważ
jesteś człowiekiem, lub owej sytuacji odpowiedzi na pytanie, czy
warto się ożenić, gdy bodaj stoik zapytany o to odpowiada:
cokolwiek zrobisz, będziesz tego żałował. W gruncie rzeczy wybór
schodzi na dalszy plan, pozostaje w zawieszeniu jako permanentna
możliwość podjęcia decyzji lub jako odwieczne istnienie woli.
Pozostaje problem rzeczywisty i pierwszoplanowy: co znaczy być
człowiekiem.
