[SEDNO]
Kategoria: Wydawnictwa naukowe i popularno-naukoweWysyłka: od ręki
drobiazgowy ogląd jego dorobku i biografii. Więcej ? była to debata
niechciana po obu stronach barykady w tym sensie, że
rozbijała samozadowolenie elit, niezależnie od prezentowanego przez
nie...
Pełen opis produktu 'Niechciana debata Spór o książki Jana Tomasza Grossa' »
Książka składa się z dwóch części: teoretycznej, prezentującej
pojęciowe instrumentarium badań, oraz części empirycznej, w której
autorka przeprowadza analizę serii polskich debat wokół kolejnych
publikacji Jana Tomasza Grossa dotyczących, mówiąc najogólniej,
polskiej pamięci zbiorowej i stosunku wobec Żydów. Książka
prezentuje nie tylko całościowe, wyczerpujące podejście, ale także
zawiera nowe propozycje w zakresie tego, jak badać jeden z
najważniejszych sporów, jakie pojawiły się po zmianie systemowej w
Polsce. W części teoretycznej autorka odwołuje się do dorobku wielu
badaczy komunikacji społecznej m.in. Michela Foucaulta, Edwarda
Saida, Alfreda Schütza, Andrei Bührmann czy Wernera Schneidera.
Posługując się wypracowanymi przez nich kategoriami analitycznymi,
autorka zachowuje metodologiczną samoświadomość i podejmuje
samodzielne poszukiwania. W części empirycznej szczegółowo
analizuje dynamikę debat, jakie wywoływały kolejne książki Jana
Tomasza Grossa (?Sąsiedzi?, ?Strach?, ?Złote żniwa?). W
podsumowaniu zwraca uwagę m.in. na to, że: (1) przynależność
etniczna, kulturowa lub światopoglądowa autora kontrowersyjnego
przekazu oraz ocena i publiczne uprawomocnienie jego wypowiedzi są
współzależne, (2) wypowiedzi formułowane w dyskursie podlegają
selekcji i kontroli, i tylko niektóre z nich są szerzej
dystrybuowane ? szczególną rolę w doborze i społecznej dystrybucji
treści odgrywa dyskurs mediów, logika formatów medialnych i
strategie instytucji medialnych, (3) głos z zewnątrz, za jaki można
uznać Jana Tomasza Grossa w polskiej debacie publicznej, może
naruszyć status quo, przełamywać tabu dyskursu dominującego,
podejmować drażliwe tematy, jednak nie wymyka się mechanizmom
władzy dyskursywnej, a jego przekaz może wtórnie służyć
podtrzymywaniu i obronie status quo oraz (4) rola głosu z zewnątrz
wytraca misyjny, intelektualny charakter na rzecz funkcji
(auto)prezentacyjnych ? pozycja głosu z zewnątrz staje się medialną
profesją, wręcz marką, którą warunkuje dyskurs medialny. Autorka
zwraca także uwagę na takie podobieństwa sporu o książki Grossa z
innymi europejskimi debatami wokół ?trudnej przeszłości?, jak
postępująca personalizacja sporu (skupienie na autorze
kontrowersyjnego przekazu, a nie na samym przekazie), gry figurą
obcego-Żyda, polaryzacja wokół kategorii etnicznych i zawodowych,
zaangażowanie elit symbolicznych po obu stronach sporu, m.in. w
roli metakomunikacyjnych arbitrów. Autorka wnikliwie analizuje
polską specyfikę debaty wokół książek Grossa. Końcowy wniosek nie
jest optymistyczny: ?protagoniści i uczestnicy sporów publicznych
nie uczą się na własnych ani cudzych błędach. Debata publiczna nie
uszlachetnia komunikacji społecznej. W coraz większym stopniu
uzależniona jest od konstruktów, które sama wytwarza, oraz od
imperatywu zabawiania publiczności, której preferencje media
bardziej zgadują i kreują, niż naprawdę znają. Do debaty o trudnej
polsko-żydowskiej przeszłości nikt z jej uczestników nie był
przygotowany ? łącznie z Grossem, medialnym parezjastą,
emocjonalnie i zaczepnie reagującym na drobiazgowy ogląd jego
dorobku i biografii. Więcej ? była to debata niechciana po obu
stronach barykady w tym sensie, że rozbijała samozadowolenie elit,
niezależnie od prezentowanego przez nie światopoglądu. Niechcianą
debatę przekuto więc w konkurs na moralność, który szybko uległ
upolitycznieniu. Spór doprowadził też do wyczerpania się
racjonalnego podejścia do faktów historycznych. Wskutek wciąż
niedokończonej debaty wokół Jedwabnego i Grossa przeszłość stała
się bardzo niepewna?. Mało optymistyczne wnioski z tym większą mocą
ukazują ważkość sporu i potrzebę jego badania.