[]
Kategoria: Nauka / Socjologia
cym na drobiazgowy oglÄ
d jego dorobku i biografii. WiÄcej â
byĹa to debata niechciana po obu stronach barykady w tym
sensie, Ĺźe rozbijaĹa samozadowolenie elit, niezaleĹźnie od
prezent...
Pełen opis produktu 'Niechciana debata' »
KsiÄ
Ĺźka skĹada siÄ z dwĂłch czÄĹci: teoretycznej,
prezentujÄ
cej pojÄciowe instrumentarium badaĹ, oraz czÄĹci
empirycznej, w ktĂłrej autorka przeprowadza analizÄ serii polskich
debat wokóŠkolejnych publikacji Jana Tomasza Grossa
dotyczÄ
cych, mĂłwiÄ
c najogĂłlniej, polskiej pamiÄci zbiorowej i
stosunku wobec ĹťydĂłw. KsiÄ
Ĺźka prezentuje nie tylko
caĹoĹciowe, wyczerpujÄ
ce podejĹcie, ale takĹźe zawiera nowe
propozycje w zakresie tego, jak badaÄ jeden z najwaĹźniejszych
sporĂłw, jakie pojawiĹy siÄ po zmianie systemowej w Polsce. W
czÄĹci teoretycznej autorka odwoĹuje siÄ do dorobku wielu
badaczy komunikacji spoĹecznej m.in. Michela Foucaulta, Edwarda
Saida, Alfreda SchĂźtza, Andrei BĂźhrmann czy Wernera Schneidera.
PosĹugujÄ
c siÄ wypracowanymi przez nich kategoriami
analitycznymi, autorka zachowuje metodologicznÄ
samoĹwiadomoĹÄ
i podejmuje samodzielne poszukiwania. W czÄĹci empirycznej
szczegĂłĹowo analizuje dynamikÄ debat, jakie wywoĹywaĹy kolejne
ksiÄ
Ĺźki Jana Tomasza Grossa (âSÄ
siedziâ, âStrachâ,
âZĹote Ĺźniwaâ). W podsumowaniu zwraca uwagÄ m.in. na to,
Ĺźe: (1) przynaleĹźnoĹÄ etniczna, kulturowa lub ĹwiatopoglÄ
dowa
autora kontrowersyjnego przekazu oraz ocena i publiczne
uprawomocnienie jego wypowiedzi sÄ
wspĂłĹzaleĹźne, (2) wypowiedzi
formuĹowane w dyskursie podlegajÄ
selekcji i kontroli, i tylko
niektĂłre z nich sÄ
szerzej dystrybuowane â szczegĂłlnÄ
rolÄ w
doborze i spoĹecznej dystrybucji treĹci odgrywa dyskurs mediĂłw,
logika formatĂłw medialnych i strategie instytucji medialnych, (3)
gĹos z zewnÄ
trz, za jaki moĹźna uznaÄ Jana Tomasza Grossa w
polskiej debacie publicznej, moĹźe naruszyÄ status quo,
przeĹamywaÄ tabu dyskursu dominujÄ
cego, podejmowaÄ draĹźliwe
tematy, jednak nie wymyka siÄ mechanizmom wĹadzy dyskursywnej, a
jego przekaz moĹźe wtĂłrnie sĹuĹźyÄ podtrzymywaniu i obronie
status quo oraz (4) rola gĹosu z zewnÄ
trz wytraca misyjny,
intelektualny charakter na rzecz funkcji (auto)prezentacyjnych â
pozycja gĹosu z zewnÄ
trz staje siÄ medialnÄ
profesjÄ
, wrÄcz
markÄ
, ktĂłrÄ
warunkuje dyskurs medialny. Autorka zwraca takĹźe
uwagÄ na takie podobieĹstwa sporu o ksiÄ
Ĺźki Grossa z innymi
europejskimi debatami wokóŠâtrudnej przeszĹoĹciâ, jak
postÄpujÄ
ca personalizacja sporu (skupienie na autorze
kontrowersyjnego przekazu, a nie na samym przekazie), gry figurÄ
obcego-ŝyda, polaryzacja wokóŠkategorii etnicznych i
zawodowych, zaangaĹźowanie elit symbolicznych po obu stronach
sporu, m.in. w roli metakomunikacyjnych arbitrĂłw. Autorka
wnikliwie analizuje polskÄ
specyfikÄ debaty wokóŠksiÄ
Ĺźek
Grossa. KoĹcowy wniosek nie jest optymistyczny: âprotagoniĹci i
uczestnicy sporĂłw publicznych nie uczÄ
siÄ na wĹasnych ani
cudzych bĹÄdach. Debata publiczna nie uszlachetnia komunikacji
spoĹecznej. W coraz wiÄkszym stopniu uzaleĹźniona jest od
konstruktĂłw, ktĂłre sama wytwarza, oraz od imperatywu zabawiania
publicznoĹci, ktĂłrej preferencje media bardziej zgadujÄ
i
kreujÄ
, niĹź naprawdÄ znajÄ
. Do debaty o trudnej
polsko-Ĺźydowskiej przeszĹoĹci nikt z jej uczestnikĂłw nie byĹ
przygotowany â ĹÄ
cznie z Grossem, medialnym parezjastÄ
,
emocjonalnie i zaczepnie reagujÄ
cym na drobiazgowy oglÄ
d jego
dorobku i biografii. WiÄcej â byĹa to debata niechciana po obu
stronach barykady w tym sensie, Ĺźe rozbijaĹa samozadowolenie
elit, niezaleĹźnie od prezentowanego przez nie ĹwiatopoglÄ
du.
NiechcianÄ
debatÄ przekuto wiÄc w konkurs na moralnoĹÄ, ktĂłry
szybko ulegĹ upolitycznieniu. SpĂłr doprowadziĹ teĹź do
wyczerpania siÄ racjonalnego podejĹcia do faktĂłw historycznych.
Wskutek wciÄ
Ĺź niedokoĹczonej debaty wokóŠJedwabnego i Grossa
przeszĹoĹÄ staĹa siÄ bardzo niepewnaâ.
MaĹo optymistyczne wnioski z tym wiÄkszÄ
mocÄ
ukazujÄ
waĹźkoĹÄ sporu i potrzebÄ jego badania.