[UMCS]
Kategoria: medyczne / Psychologia
przeprowadzonych badań neuropsychologicznych (Autorzy Beata Ledwoch
i Paweł Krukow), prezentację wyników badań z zakresu
neuropsychologicznej analizy regulacji i kontroli
funkcji wykonawczych...
Pełen opis produktu 'Neuropsychologiczne uwarunkowania kontroli zachowania u dorosłych sprawców przestępstw' »
"Książka stanowi bardzo udaną formę upowszechnienia wyników grantu,
jest jasno i starannie zredagowana, zawiera przy tym szereg
informacji wprowadzających czytelnika w szerszą problematykę
neuropsychologii sądowej. Praca stanowi ważną i wartościową pozycję
wydawniczą dla wszystkich interesujących się możliwościami
wykorzystania w psychologii sądowej dorobku i metodologii
współczesnej neuropsychologii. Jest oryginalnym opracowaniem,
zarówno w polskiej jak i światowej literaturze przedmiotu,
opisującym zależności, jakie występują pomiędzy wybranymi
właściwościami procesów poznawczych (przede wszystkim ich
sztywnością) a skłonnościami do zachowań impulsywnych, gwałtownych
i agresywnych naruszających porządek prawny. Oryginalny charakter
ma przede wszystkim metodologia podjętych i przeprowadzonych badań,
tzn. wykorzystanie metod i procedur neuropsychologii klinicznej w
odniesieniu do sprawców przestępstw. Najogólniej biorąc,
recenzowane badania mieszczą się w nurcie neuropsychologii sądowej,
dziedziny nowej i tworzącej dopiero swoje podstawy teoretyczne i
metodologiczne. Neuropsychologia kliniczna jest w stanie wypełnić
istotną lukę w badaniach nad rolą psychologicznych zmiennych i
mechanizmów w genezie zachowań przestępczych. Większość badań
prowadzonych dotychczas w tym obszarze miała co prawda charakter
kliniczny, ograniczała jednak zakres i przedmiot inicjatyw
poznawczych do konstruktów wyłącznie niemal związanych z
perspektywą psychiatrycznej psychologii klinicznej, analizującej i
opisującej strukturalne i funkcjonalne zaburzenia osobowości u osób
naruszających prawo. Przedmiotem tych badań była kwestia stanu
zdrowia psychicznego przestępców, próba opisania mechanizmów
motywacyjnych leżących u podstaw ich przestępnych zachowań,
znaczenie osobowościowych i sytuacyjnych czynników
motywacyjno-kryminologicznych. W przypadku tych ostatnich
koncentrowano się przede wszystkim na takich formalnych
właściwościach procesów motywacyjnych, jak siła i kierunek
motywacji, a także stopień samokontroli, z jakim działał sprawca.
Podejście powyższe od lat wykorzystywane było w opiniowaniu
sądowo-psychologicznym odnośnie do stopnia poczytalności sprawcy
czynu zabronionego. Pewnym ograniczeniem i słabą stroną diagnostyki
omawianego typu był ich fragmentaryczny czy też wycinkowy
charakter, niepozwalający na całościowy, holistyczny opis
psychicznego funkcjonowania sprawcy tempore criminis. Perspektywa
neuropsychologiczna daje możliwość przezwyciężenia wyżej
wspomnianych diagnostycznych ograniczeń, stwarza bowiem realne
szanse na szerokie bardzo, wieloaspektowe podejście do czynności i
zadań diagnostycznych. Jest ono w stanie opisać nie tylko strukturę
osobowości przestępcy, jej funkcjonalne właściwości czy też
przebieg procesów motywacyjnych, lecz także wskazać zależności,
jakie zachodzą pomiędzy strukturalnymi i funkcjonalnymi
właściwościami ośrodkowego układu nerwowego a sprawnością i
poziomem konkretnych funkcji psychicznych, bardziej złożonymi
zależnościami zachodzącymi między nimi (na przykład poprzez opis
tzw. funkcji wykonawczych) oraz tworzy możliwości odniesienia
opisanych właściwości do konstruktu osobowości czy motywacji.
Powstaje więc szansa na "pełny" psychologiczny opis stanu i
funkcjonowania psychicznego sprawcy przestępstwa, analizujący
wyodrębnione zmienne i mechanizmy w aspekcie złożonych i
skomplikowanych zależności przyczynowo-skutkowych. Aktualny stan
rozwoju psychologii klinicznej nie daje wciąż podstaw do
ostatecznych rozstrzygnięć w omawianej kwestii. Włączenie w proces
diagnozy perspektywy neuropsychologicznej przybliża jednak
ewidentnie taką możliwość. Uważam, że recenzowana książka wpisuje
się w ten właśnie kierunek badań, co czyni ją nadzwyczaj ważną i
wartościową inicjatywą wydawniczą, przesądzającą o jej
oryginalności i praktycznej, opiniodawczej przydatności. Książka ma
konsekwentną i jasną konstrukcję. Składa się z pięciu rozdziałów,
wstępu i wykazu cytowanej literatury. Mimo stosunkowo niewielkiej
objętości udało się Autorom przekazać podstawy wiedzy dotyczącej
organizacji strukturalno-funkcjonalnej mózgu w regulacji procesów
psychicznych oraz ich zaburzenia w postaci zachowań agresywnych
(rozdział pierwszy autorstwa Anny Herzyk i Pawła Krukowa), a także
problematykę tzw. mózgu aspołecznego (rozdział drugi napisany przez
Bożydara Kaczmarka). Kolejne rozdziały książki są sprawozdaniem z
przeprowadzonych badań empirycznych. Zgodnie z obowiązującymi
standardami obejmują one metodologię przeprowadzonych badań
neuropsychologicznych (Autorzy Beata Ledwoch i Paweł Krukow),
prezentację wyników badań z zakresu neuropsychologicznej analizy
regulacji i kontroli funkcji wykonawczych u dorosłych sprawców
przestępstw i grup porównawczych (również autorstwa Beaty Ledwoch i
Pawła Krukowa) oraz, ciekawy bardzo, ostatni rozdział monografii
rozważający zagadnienia związane z aplikacją badań
neuropsychologicznych w prawie karnym (Autorka: Beata Ledwoch).
Najmniejszych zastrzeżeń nie budzi zarówno sam model badawczy,
sformułowane pytania i hipotezy, jak i operacjonalizacja
wyodrębnionych zmiennych. Zastosowane narzędzia badawcze (test
WCST, historyjki obrazkowe B. Kaczmarka, Lista Spraw do Załatwienia
i Wieże Tower) są w pełni adekwatne do celu badań i charakteru
zmiennych, użyto ich przy tym w sposób profesjonalny, zgodny ze
standardami diagnostycznymi współczesnej neuropsychologii. Praca
zawiera jasny i wyczerpujący opis metody, adekwatny dobór narzędzi
pomiarowych, właściwy dobór sposobów analizy danych i procedur
statystycznej analizy wyników. Niemała liczebność grupy
kryterialnej (100 więźniów odbywających karę pozbawienia wolności)
oraz właściwie dobrane grupy kontrolne (30 pacjentów
neurologicznych i 70 osób zdrowych) pozwoliły na przeprowadzenie
wielokierunkowej analizy porównawczej. Wprowadzenie dwóch grup
kontrolnych okazało się decyzją metodologicznie słuszną i
uzasadnioną. W projekcie grantu planowano bowiem jedynie grupę
kontrolną składającą się z pacjentów z potwierdzonymi w badaniach
neuroobrazowych uszkodzeniami mózgu w obrębie płatów czołowych.
Kolejna, druga grupa kontrolna umożliwiła odniesienie uzyskanych
wyników nie tylko do osób ujawniających ewidentną patologię
(uszkodzenie OUN), lecz też do osób, u których prawdopodobieństwo
uszkodzenia mózgu było znikome. Powyższa zmiana metodologiczna
stworzyła sprzyjające warunki do szerszych porównań, umiejętnie
wykorzystane przez realizatorów w sprawozdawczej i analitycznej
części monografii." Ze recenzji prof. dr hab. Józef K. Gierowski