[Uniwersytet Zielonogórski]
Kategoria: SOCJOLOGIA
„Socjologia to nowa nauka na bardzo stary temat” – powie
wybitny współczesny socjolog Piotr Sztompka, a „kierunek, jaki
przybrała współczesna nauka społeczna Kościoła,
odpowiada...
Pełen opis produktu 'Katolicka nauka społeczna a socjologia, Interdyscyplinarne sprzężenie' »
„Socjologia to nowa nauka na
bardzo stary temat” – powie wybitny współczesny socjolog Piotr
Sztompka, a „kierunek, jaki przybrała współczesna nauka społeczna
Kościoła, odpowiada potrzebom współczesnym” – zauważa Czesław
Strzeszewski, ceniony znawca i współtwórca katolickiej nauki
społecznej w Polsce. Natomiast naukę jako taką (naukę w ogólności)
interesują zjawiska nie tyle należące do tego świata, który jest,
ile do tego, jaki jest i jak jest rozumiany – o czym powiedzą
autorzy podręcznika Disegno della ricerca e analisi dei dati. Nie
bez znaczenia jest także to, co trafnie zauważa Stanisław Fel w
nawiązaniu do pracy Oswalda von Nell-Breuninga Gerechtigkeit und
Freiheit, iż niewystarczająca jest deskrypcja w ujmowaniu
społeczeństwa, równie potrzebna jest eksplikacja. Gdy nawiąże się
ponadto do tytułu, jakim została opatrzona publikacja pod redakcją
Anny Wachowiak Socjologia jako społeczna terapia, można dostrzec,
jak wiele oczekiwań i nadziei wiąże się z nauką i takimi
dyscyplinami jak chociażby socjologia. Niniejsza próba krytycznej
analizy możliwej relacji pomiędzy katolicką nauką społeczną6 a
innymi naukami społecznymi, ze szczególnym uwzględnieniem jednej z
nich, to znaczy socjologii, jest bardziej swego rodzaju próbą
zebrania poglądów przedstawicieli rożnych szkół badawczych niż
analizą systematycznych dyskursów w tym komparatystycznym temacie.
Takich bowiem nie odnajdujemy w literaturze przedmiotu, a na pewno
nie ma ich zbyt wiele. Katolicka nauka społeczna ewoluowała i nadal
podlega zewnętrznej oraz wewnętrznej presji potrzeby
adaptacyjno-ewolucyjnej. Trwając we własnym nurcie, który
zasadniczo ma charakter „eklezjalny”, czy też „konfesyjny” (w
ocenie wielu), budując własną „samoświadomość”
metodologiczno-hermeneutyczną oraz odnosząc ją do kontekstualnych
wątków, formułowanych wyzwań ewolucyjno-dynamizujących, czasem z
pewną dozą obaw, innym razem z odwagą neofity, potwierdza,
dynamizuje i krystalizuje artykulację własnej tożsamości (trudno
mówić o rewolucyjnych w niej przeobrażeniach – takie, uważam, się
nie zdarzają). Nauka społeczna Kościoła doświadczyła istotnych
zmian, zwłaszcza metodologicznych i epistemologicznych. Upatruje
się ich chociażby w przełomowym dla kontekstu eklezjalnego (i dla
powstającej w nim nauki) Soborze Watykańskim II, choć nie tylko.
Warto więc uznać za wiążące dla niniejszej analizy wskazanie
pochodzące z encykliki Caritas in veritate, w której to autor,
papież Benedykt XVI przypomina interpretatorom KNS, iż „nie ma
dwóch różniących się między sobą typologii nauki społecznej,
przedsoborowej i posoborowej”. A co z socjologią? Z jej
teoretycznym zróżnicowaniem? Czy podlegała i podlega ona podobnym
procesom i nachyleniom? Czy postulat socjologii wolnej od wartości,
neutralnej aksjologicznie i niezbyt skłonnej do życzliwego
spoglądania w stronę takich nauk jak chociażby teologia, ziścił
się? Stanisław Burdziej na łamach „Studiów Socjologicznych”
podejmuje refleksję, której sformułowany jako pytanie temat wydaje
się wielce intrygujący: Socjologia postsekularna? W niniejszej
publikacji podjęto próbę opisania i wyjaśnienia wspomnianych wyżej
kwestii, które są usytuowane przede wszystkim w obszarze dialogu
międzydyscyplinarnego.
Spis treści:
Wprowadzenie
Rozdział pierwszy. Nauka i
struktura katolickiej nauki społecznej
1.1. Katolicka nauka społeczna jako dyscyplina autonomiczna i
teologiczna ("swoistość katolickiej nauki społecznej)
1.2. Profil aksjologiczno - normatywny w katolickiej nauce
społecznej a jej aktualność
1.3. Metoda czy metody w katolickiej nauce społecznej?
Rozdział drugi.
Interdyscyplinarność jako wyzwanie dla katolickiej nauki społecznej
("otwartość" katolickiej nauki społecznej)
2.1. Interdyscyplinarność w nauczaniu społecznym Kościoła -
perspektywa doktrynalna
2.2. Katolicka nauka społeczna pośród nauk społecznych i
humanistycznych - perspektywa naukowa
2.3. Specyfika interdyscyplinarna katolickiej nauki społecznej w
ujęciu jej polskich przedstawicieli
2.4. Interdyscyplinarność katolickiej nauki społecznej i próba jej
aplikacji do kontekstu lokalnego
Rozdział trzeci. Katolicka nauka
społeczna a socjologia - ujęcie teoretyczne
3.1. Dylematyczne i aksjomatyczne napięcia pomiędzy katolicką
nauką społeczną i socjologią
3.2. Katolicka nauka społeczna a socjologia - różne kierunki i
sposoby wzajemnej relacji
3.3. Znaczenie teorii socjologicznych dla budowania metateorii
etyczno - socjologicznej w katolickiej nauce społecznej
3.3.1. Katolicka nauka społeczna jako metateoria - prolegomena do
analizy relacji między teoriami socjologicznymi a koncepcją
teoretyczną katolickiej nauki społecznej
3.3.2. Teoria i teoretyczność a perspektywa metateoretyczna
katolickiej nauki społecznej
3.3.3. Metateoretyczność katolickiej nauki społecznej - implicite
teorii socjologicznych?
Rozdział czwarty. Perspektywa
socjalizacyjna katolickiej nauki społecznej i socjologii -
odmienność a możliwość zbieżności dyscyplin
4.1. Odmienność badawcza katolickiej nauki społecznej i
socjologii
4.1.1. Osoba i społeczeństwo jako przedmiot katolickiej nauki
społecznej a jednostka i społeczeństwo jako przedmiot
socjologii
4.1.2. Pomocniczość, partycypacja i solidarność a struktury
społeczne
4.2. Zbieżność badawcza katolickiej nauki społecznej i
socjologii
4.2.1 Rozwój społeczny
4.2.2. Ochrona środowiska naturalnego
4.2.3. Nierówności społeczne
Zakończenie
Bibliografia