[WAM]
Kategoria: Wydawnictwa naukowe i popularno-naukoweWysyłka: od ręki
Wiek II i III jest jest okresem dynamicznego rozwoju poezji
chrześcijańskiej, zarówno ortodoksyjnej, jak w grupkach
heretyckich. Utwory tej rodzącej się poezji wchodzą do liturgii
obok tekstó...
Pełen opis produktu 'Muza chrześcijańska' »
Wiek II i III jest jest okresem dynamicznego rozwoju poezji
chrześcijańskiej, zarówno ortodoksyjnej, jak w grupkach
heretyckich. Utwory tej rodzącej się poezji wchodzą do liturgii
obok tekstów biblijnych. W IV w. rozwija się ona w grupach
heteroksyjnych; utworami poetyckimi propagują swoją naukę arianie,
apolinaryści, istnieje ponadto dawna poezja różnych sekt. Nie dziwi
więc fakt, że synod w Laodycei zakazuje używania w liturgii utworów
niebiblijnych. Ten zakaz, na pewno błogosławiony dla liturgii, jest
katastrofą dla poezji: giną wtedy prawdopodobnie setki, o ile nie
tysiące, utworów poetyckich.Pierwszy nurt poezji chrześcijańskiej
to poezja-modlitwa, w prostej linii wywodzący się ze Starego
Testamentu. Drugim nurtem była poezja-homilia - utwory
egzegetyczno-liturgiczne wyjaśniające przeczytany uprzednio tekst
Pisma Świętego (Meliton z Sardes, Bardasanes). Trzecim nurtem
poezji chrześcijańskiej greckiej jest nurt klasycyzujący. Pierwszym
poetą z prawdziwego zdarzenia jest św. Grzegorz z Nazjanzu. Zakres
poezji Grzegorza jest bardzo szeroki: od poezji dogmatycznej,
poprzez utwory biblijne, moralizatorskie nawiązujące do diatryby
stoików, hymn, modlitwę, wiersze okolicznościowe skierowane do
różnych osób, epigramy, aż do poezji osobistej, pełnej zadumy,
żalu, bólu, obnażającej głębokie rozdarcie wewnętrzne autora,
pokazującej postać innego Grzegorza niż ten, którego znamy z
wielkich mów, dzięki którym uzyskał zaszczytny tytuł
?teologa".Dekret cesarza Juliana Apostaty zakazał chrześcijanom
uczęszczania do szkół, w których czytano pisarzy pogańskich. W
poezji epizod ten znalazł zupełnie niespodziewane reperkusje. Dwaj
uczeni biskupi: Apolinary ojciec i syn postanowili dać
chrześcijanom piękny a chrześcijański ?obrok duchowy" i przekuli
Pismo Święte na wzory greckie: epopei, liryki, dramatu. Nie musiała
to być poezja najwyższego lotu, skoro po śmierci Juliana szybko o
niej zapomniano.Od V w. widzimy wyraźne, że poezja oparta na
iloczasie (następstwie głosek długich i krótkich) umiera, ustępując
miejsca wierszowi opartemu na rymie i rytmie. Od wieku IV pojawiają
się homilie coraz bardziej upoetycznione, a następnie i
udramatyzowane. Ta poezja-homilia staje się punktem wyjścia nie
tylko dla poezji bizantyńskiej, ale i dla bizantyńskiego dramatu
religijnego. Wiek VI i VII stoi pod znakiem kontakionu. Z punktu
widzenia już nie formalnego, ale treściowego, jest to hymn
egzegetyczny, wyjaśniający przeczytany fragment Pisma Świętego w
czasie nabożeństwa porannego. Autorem pierwszych znanych
kontakionów był Roman Melodos. W początku VIII w. widzimy rodzenie
się nowego gatunku poezji religijnej, a mianowicie kanonu. Powstaje
on w dwóch środowiskach: syryjsko-palestyńskim oraz sycylijskim.Nie
tylko poezja liturgiczna rozwija się w Bizancjum, choć ona
dominuje. Spotykamy się też z religijną poezją dramatyczną, która
także rodzi się z homilii. Szczytowym osiągnięciem poezji
dramatycznej jest poemat-sztuka Chrystus cierpiący. W rękopisach
utwór ten przypisywano jednogłośnie św. Grzegorzowi z Nazjanzu;
natomiast krytyka współczesna określa czas jego powstania na wiek
XI-XII.W tym tomie ?Muzy" uderza dysproporcja: więcej miejsca
poświęcono poezji patrystycznej i wczesnobizantyńskiej, mniej
literaturze późniejszej. Nie wynika to tylko z dość jednak wyraźnej
różnicy między literaturą wcześniejszą, mimo wszystko lepszą, a
literaturą późniejszą. Jak w poprzednich tomach, tak i tu
zaznaczam, że świadom ogromnych braków tego zbioru oddaję go
Czytelnikom z nadzieją, że da on przynajmniej przedsmak tego, czym
była wielka literatura grecka okresu starożytnego oraz późniejsza -
bizantyńska. (na podstawie Wstępu)