[Księgarnia Akademicka]
Kategoria: Literatura popularnonaukowa>Kultura i mediaWysyłka: do 7 dni
Co to znaczy opisać miasto? Pytanie to stawiano sobie na wiele
sposobów. Od najdawniejszych czasów w przestrzeni kultury rysują
się sylwetki miast-symboli. Mykeny, Troja, Ateny, Rzym, Jerozolima,
Sodoma,...
Pełen opis produktu 'METROPOLIA SARMATÓW. DAWNI POECI I PISARZE O KRAKOWIE' »
Co to znaczy opisać miasto? Pytanie to stawiano sobie na wiele
sposobów. Od najdawniejszych czasów w przestrzeni kultury rysują
się sylwetki miast-symboli. Mykeny, Troja, Ateny, Rzym, Jerozolima,
Sodoma, Gomora, Niniwa... Miasta błogosławione i miasta potępione;
miasta "wieczne", chociaż niejednokrotnie umarłe... Grobowce i
ruiny, sny o potędze, marzenia architektów i utopistów...
Znaczny udział w kształtowaniu się literackich opisów miast miała
starożytna wymowa okolicznościowa (tzw. "popisowy" rodzaj
retoryczny, obejmujący w pierwszym rzędzie deklamacje o charakterze
pochwalnym). Zarówno w antycznych pochwałach miast wierszem i
prozą, jak i w średniowiecznych tekstach o podobnym charakterze
operowano tymi samymi lub zbliżonymi schematami, podlegającymi w
miarę upływu czasu pewnym przetworzeniom. Należało pochwalić piękne
położenie miasta, niekiedy króciutko wspomnieć historię jego
powstania, opisać jego kształt zewnętrzny, tj. mury, wieże i bramy,
a potem wewnętrzny plan urbanistyczny: rynek i ulice, nie
zapominając o najwspanialszych budowlach. Wypadało pamiętać o
cnocie, ogładzie i innych zaletach mieszkańców, traktowanych jako
zbiorowość, ale i nie bez wyróżnienia pewnych elit czy wybitnych
jednostek. W średniowieczu topika ta ewoluowała w duchu
chrześcijańskim: chwalono kościoły, duchowieństwo, pobożność
ludności. [...]
Wydaje się więc rzeczą uzasadnioną takie przedstawienie
literackiego obrazu Krakowa w niniejszym tomie, aby zgromadzone tu
teksty nie ograniczały się do utworów literackich, których
zasadniczym czy głównym tematem jest to właśnie miasto. Chodzi
bowiem także o to, aby z jednej strony ukazać ten wizerunek w
możliwie szerokim otoczu kulturowym, - niejako na wspólnym obszarze
różnych przestrzeni mitycznych i symbolicznych, na skrzyżowaniu
rozmaitych utartych szlaków retorycznych - z drugiej zaś strony
wykorzystać teksty o bardzo różnym charakterze i funkcji, aby jak
najpełniej pokazać obecność swoistego mitu Krakowa w świadomości
dawnych Sarmatów. Przekonują nas o tym nie tylko łacińskie i
polskie wiersze i poematy, ale także dzieła o charakterze
historycznym, topograficznym lub politycznym, urzędowe dokumenty,
fragmenty listów, diariusze i relacje, napisy na nagrobkach itp.
Teksty zostały tak dobrane, aby pokazać miasto nie tyle jako twór
kamienny i spetryfikowany, lecz jako wypełnioną żywą społecznością
dynamiczną przestrzeń, podlegającą przemianom w zależności od tego,
co przyniesie Fortuna i Czas. Są to teksty autorów polskich i
europejskich (np. Anglicy, Niemcy, Włosi) pochodzące z epoki zwanej
u nas staropolską - od średniowiecza do końca XVII wieku. Klucz,
według którego zostały uporządkowane, uwypukla ów dynamizm, a
zarazem pomaga w zaobserwowaniu literackiego zderzania się gotowych
formuł i klisz literackich z tym, co przynosi doświadczenie:
przemianami społecznymi i kulturowymi, zderzeniami tendencji
politycznych, kultur i ideologii. W ten sposób udało się podzielić
wybrany materiał na dziesięć części:
I. Krakus i Wanda. Wizje i rewizje legendy
II. Kraków "na cenzurowanym". Opis, laudacja i satyra
III. Zwierciadło królestwa. Zamek i katedra na Wawelu
IV. Święci krakowscy
V. Mieszczanie krakowianie w Rynku i na ulicach
VI. Religia, naród, wyznanie
VII. "Polskie Ateny". W kręgu Akademii Krakowskiej
VIII. Kraków czasu wesela
IX. Smutek i trwoga
X. Okolice Krakowa
[ze Wstępu]