[Czarna Owca]
Kategoria: HistoriaWysyłka: od ręki
możliwe, ponieważ po śmierci Michała Chęcińskiego, świadka w
śledztwie z lat 90., który był zwolennikiem tezy o radzieckiej
prowokacji, autorce książki udostępniono jego archiwum domowe. "Pod
klą...
Pełen opis produktu 'Pod klątwą. Społeczny portret pogromu... T.2 Czarna Owca' »
Pogrom kielecki wciąż stanowi ważny przedmiot debaty publicznej w
Polsce. Dotyczyły go dwa śledztwa, prowadzone przez polskie władze
powojenne. W pierwszym, które władze komunistyczne rozpoczęły
natychmiast po masakrze, usiłowano dowieść, że była ona akcją
zbrojnego podziemia. Pod koniec dochodzenia drugiego, prowadzonego
po roku 1989, forsowano przede wszystkim hipotezę, że przyczyną
pogromu była ubecka prowokacja.
Niniejsza książka, oparta na rozległej kwerendzie w Instytucie
Pamięci Narodowej w latach 2013-2017 i innych archiwach, stanowi
szczegółowy audyt obu tych postępowań. Było to również możliwe,
ponieważ po śmierci Michała Chęcińskiego, świadka w śledztwie z lat
90., który był zwolennikiem tezy o radzieckiej prowokacji, autorce
książki udostępniono jego archiwum domowe.
"Pod klątwą. Portret społeczny pogromu kieleckiego" to
mikrohistoryczny fresk, odsłaniający wiele zupełnie nieznanych
aspektów pogromu. Książka stawia sobie dwa główne cele. Zadaniem
tomu pierwszego, zawierającego szczegółową analizę pogromu, jest
prezentacja społecznego kontekstu, w którym stał się on możliwy:
nastrojów, przekonań, światopoglądów, ścierających się w kieleckim
życiu codziennym w drugim roku po wojnie. Celem tomu drugiego było
skompletowanie najważniejszych źródeł dokumentujących to zdarzenie,
w tym wielu niepublikowanych zeznań Żydów ocalałych z pogromu.
Pozwoliły one na zrekonstruowanie doświadczenia ofiar oblężonych w
domu przy ul. Planty 7. W dalszej perspektywie zgromadzona w tomie
dokumentacja umożliwiła skorygowanie dotychczasowych list ofiar, z
których aż 17 pozostało bez identyfikacji. Przyczynkiem do fenomenu
świadectwa jest też zestawienie zeznań sprawców i ofiar, które
dzieli pięć dekad pomiędzy śledztwami.
Dzieki protokołom przesłuchań z lat czterdziestych i
dziewięćdziesiątych, dokumentom osobistym, prasowym i notarialnym,
w książce zarysowano sylwetki osób składających się - z jednej
strony - na kielecki tłum pogromowy, z drugiej na ówczesne
instytucje władzy (Milicja Obywatelska, Wojsko Polskie, Urząd
Bezpieczeństwa, Urząd Wojewódzki). Instytucje te, rekrutujące się z
tego samego społeczeństwa, którego bezpieczeństwa strzegły, nie
tylko nie opanowały krytycznej sytuacji, ale same włączyły się do
pogromu. Analiza biografii aktorów zdarzenia odsłania zupełnie
nieznaną nieideologiczną historię Polski oglądaną z perspektywy
Kielc.