[Universitas]
Kategoria: RozmaitościWysyłka: od ręki
Książka Katarzyny Szkaradnik stanowi rekonstrukcję „autoportretu
rozproszonego” Jana Szczepańskiego, Józefa Pilcha i
Jana Wantuły, na który składają się nie tylko portrety
indywidualne,...
Pełen opis produktu 'Historia jako narracja i doświadczenie w tekstach Jana Szczepańskiego, Józefa Pilcha i Jana Wantuły' »
Książka Katarzyny Szkaradnik stanowi rekonstrukcję
„autoportretu rozproszonego” Jana Szczepańskiego, Józefa Pilcha i
Jana Wantuły, na który składają się nie tylko portrety
indywidualne, lecz także portret społeczny i wspólnotowy. Wyłania
się on z persewerujących w monografii węzłowych problemów:
historyczności, lokalności i pogranicza, narracji, języka,
ideologii, w związku z którymi odsłania się wspólny rdzeń postaw
tych postaci. Jest to rekonstrukcja fascynująca, przede wszystkim z
racji przedstawienia kontrpropozycji dla dominującego polskiego
imaginarium. Osiami, na których rozpięte zostało studium, są dwa
sposoby rozumienia historyczności: pierwszy odsyła do
narratywistycznej filozofii historii, z jej naciskiem na
dyskursywne reguły reprezentacji przeszłości, drugi to
doświadczanie dziejowości w indywidualnej biografii, z kluczową
rolą narracji jako czynnika integrującego. Wybór takiej dominanty
uzasadniają praktyki tekstowe bohaterów – wszyscy trzej uprawiali
bądź pisarstwo historyczne, bądź refleksję nad historią, a
równolegle pisarstwo autobiograficzne. Historyczność jest więc dla
nich wyzwaniem zarówno egzystencjalnym, jak i pisarskim. Autorka ze
znawstwem prezentuje to dialektyczne napięcie i zastanawia się nad
pragmatyką pisania, które wynika z konfrontacji jednostkowości z
historią wydarzeniową. Podkreślić należy wartość poznawczą książki,
ponieważ daje ona wgląd w twórczość postaci mało znanych, a
wybitnych, o wyjątkowym formacie intelektualnym, które z
perspektywy peryferyjnej przepracowują polskość i
historię.
dr hab. Elżbieta Rybicka, prof. UJ
Historia jako narracja i doświadczenie to pochwała literatury
regionalnej. Ukazanie historii lokalnej przez pryzmat
(auto)biografii Jana Szczepańskiego, Józefa Pilcha i Jana Wantuły
pozwala uwypuklić ciekawe wątki związane z kwestiami
przepracowywania przeszłości, problemów tożsamościowych czy
inkulturacji. Autorka słusznie przyjęła perspektywę porównawczą,
gdyż analizowanych pisarzy „łączą stosunki rodzinne lub
przyjacielskie, chłopskie pochodzenie, miejsce urodzenia, wyznanie
ewangelicko-augsburskie, w konsekwencji zaś wspólny habitus i
zasadnicze wątki myślowe”. Poszukuje w ich tekstach idei bliskich
humanistyce afirmatywnej, przekonując, że bohaterom książki nie
chodzi o „fakty historyczne, lecz o przywracanie/nadawanie ładu,
wciąż na nowo podejmowane próby scalania jako ocalania”. W
rozważaniach różnych historiografów przewija się motyw traktowania
historii jako ludzkiej samowiedzy (R.G. Collingwood) i sposobu
poszukiwania siebie, co uwidacznia się także w analizach zawartych
w monografii. Ów pierwiastek egzystencjalny zasługuje na szczególną
uwagę. Wskazuje bowiem na formacyjne znaczenie
historii/humanistyki, której znajomość powinna we właściwym czasie
stać się impulsem zdolnym – jak pisze ważny dla wymowy książki
Hans-Georg Gadamer – „wyprowadzać nas poza samych
siebie”.
prof. dr hab. Ewa Domańska
Katarzyna Szkaradnik – ur. w 1987
r., literaturoznawczyni i kulturoznawczyni, redaktorka tekstów, w
tym edycji źródłowych. Opracowała m.in. Zmieszany zapach książek i
jabłek. Wybór korespondencji Jana Wantuły z lat 1899–1953
(nominowany do finału konkursu Książka Historyczna Roku i uznany
przez Ruch Stowarzyszeń Regionalnych RP za najlepszą książkę
regionalistyczną 2017 r.). Laureatka konkursu „Preludium 4”
Narodowego Centrum Nauki oraz III nagrody w 14. konkursie
Narodowego Centrum Kultury na pracę doktorską, zwyciężczyni
Ogólnopolskiego Dyktanda 2007. Publikowała m.in. w „Pamiętniku
Literackim”, „Czasie Kultury”, „Kulturze i Społeczeństwie”, od 2011
r. pisze recenzje do „artPAPIERu”. Interesuje się antropologią
literatury, hermeneutyką oraz kulturą i przeszłością Śląska
Cieszyńskiego, a pozanaukowo musicalami.
