Kangoo.plSzukamy produktów wśród ponad 10 mln ofert sklepów internetowych

Moneta obiegowa 2 zł -Historia Jazdy Polskiej - Szwoleżer Gwardii Cesarza Napoleona I, 2010 Nominał: 2 zł Metal: stopCuAl5Zn5Sn1 Stempel:zwykły Średnica:27,00 mm Waga: 8,15 g Wielkość emisji:1.400.000 szt. Data emisji monet w NBP:10.03.2010 r. NBP emituje serię monet"Historia Jazdy Polskiej" od 2006 roku. W serii ukazują się 200-złotowemonety złote, 10-złotowe monety srebrne oraz dwuzłotowe monety ze stopuNordic Gold. Trzecim tematem w tej serii był "Husarz - XVII wiek". Piątą i zarazemostatnią monetą z tej serii będzie moneta Ułan II Rzeczypospolitej. Samosierra, mal. JanuarySuchodolski 1 PułkSzwoleżerów-Lansjerów Gwardii Cesarskiej,właściwie 1 Pułk Lekkokonny (Polski) Gwardii Cesarskiej, (fr. 1er Régiment dechevau-légers (polonais) de la Garde Impériale),oddział polskich szwoleżerów z epoki napoleońskiej. Wchodził w skład Gwardii Cesarskiej I Cesarstwa Francuskiego. Wziąłudział w między innymi bitwach pod Wagram, nad Berezyną i pod Hanauoraz szarży na przełęczy Somosierra. Początki Starania Polaków o utworzenie prestiżowego oddziału wGwardii cesarza datowały się już od 1804 roku. Napoleon skłonił się kutemu podczas kampanii 1806 w Polsce. Towarzyszyła mu Gwardia HonorowaPolska złożona z młodzieży arystokratycznej i średnioszlacheckiej,której dowódcami byli późniejsioficerowie pułku. Gwardziści odznaczyli się pod Pułtuskiem i Łopacinem. Nie wiadomo, czy ostateczna decyzja o utworzeniu oddziału polskichszwoleżerów gwardii wiązała się z myślą o swoistymzabezpieczeniu wierności polskiego ziemiaństwa, wcale nie takjednomyślnie popierającego Napoleona, czy stanowiła dowóduznania cesarza dla wkładu Polaków w jego zwycięstwa.Utworzony 9 kwietnia 1807 pułk miał być jednostką elitarną. Składał sięwyłącznie z ochotników przyjmowanych z zachowaniem cenzusumajątkowego[1] i stanowego - chłopów do pułku nieprzyjmowano. W efekcie korpus oficerski pułku stanowili prawie w całościprzedstawiciele rodów magnackich i bogatej szlachty, ażołnierzami była w większości szlachta[2]. Wzbudziło to pewneniezadowolenie wśród weteranów,którymi mieli dowodzić niedoświadczeni młokosi. Dlaniektórych doświadczonych legionistów zabrakłomiejsc oficerskich. Pułk formował się w koszarach Mirowskich wWarszawie. Pierwsza kompania pierwszego szwadronu w sile 125 koni poddowództwem Tomasza Łubieńskiego gotowa była do wymarszu doFrancji w czerwcu 1807. Publiczny pokaz umiejętności szwoleżerskichwzbudził wśród warszawiaków powszechne uznanie. Szwoleżerowie w bitwie,mal. Juliusz Kossak (niewłaściwe są barwyproporczyków, które byłyamarantowe u góry i białe u dołu) Organizacja,umundurowanie i uzbrojenie Według pierwotnego Ordre de Bataille dowódcą pułku zostałWincenty Krasiński (ojciec poety Zygmunta). Dowódcamiczterech szwadronów byli: Tomasz Łubieński, FerdynandStokowski, Jan Kozietulski i Henryk Kamieński. Każdy szwadron dzieliłsię na dwie kompanie (półszwadrony) po 125 żołnierzy każda.W skład kompanii wchodziło 5 plutonów. Wśród dowódców plutonówbyli[3]: Antoni Potocki, Paweł Jerzmanowski, Łukasz Wybicki (synJózefa Wybickiego), Józef Szymanowski,Józef Jankowski, Seweryn Fredro. Stanowiskapodpułkowników (grosmajorów) i jednocześnieinstruktorów objęli Francuzi: Charles Delaitre zmameluków gwardii i Pierre Dautancourt z żandarmeriiwyborowej. Stan pułku liczył 60 oficerów i ok. 1000żołnierzy. W 1812 r. sformowano piąty szwadron, dowództwoktórego objął Paweł Jerzmanowski. Na początku 1813 roku do pułku włączono resztki 3 PułkuSzwoleżerów Litewskich, oddział żandarmówlitewskich i kompanię Tatarów co zwiększyło liczbę kompaniido trzynastu. W maju i czerwcu tego roku zwiększono liczbę kompanii dopiętnastu (117 oficerów i 1775 żołnierzy). W grudniu 1813roku przywrócono starą organizację pułku, czyli 4 szwadronyi 8 kompanii. Z reszty sformowany został 3 pułk eklererówgwardii pod dowództwem Jana Kozietulskiego. Polscyszwoleżerowie gwardii byli oczywiście na żołdzie francuskim. W 1809roku (po bitwie pod Somosierrą) pułk został zaliczony do Starej Gwardii. W starszeństwie oddziałów następował po strzelcach konnych,a wyprzedzał mameluków. Po pierwszej abdykacji Napoleona (6kwietnia 1814) połączono szwoleżerów i eklereróww jeden pułk wyłączając z niego szwadron Pawła Jerzmanowskiego,który udał się ze swoim wodzem na Elbę. 1 maja 1814 r.wyłączono pułk z armii francuskiej i włączono do polskiej, a 7 czerwcaw Saint Denis zaprezentował on się przed nowym wodzem, wielkim księciemKonstantym i wyruszył do Polski[4]. Projektując mundury szwoleżerów wzorowano się na kawaleriinarodowej sprzed 1794 r. Granatowa kurtka miała amarantowy[5] kołnierz,mankiety i wyłogi. Obcisłe granatowe spodnie (rajtuzy) były podszyteskórą i ozdobione amarantowym, pojedynczym lampasem[6].Kołnierz i wyłogi munduru paradnego zdobił dodatkowo srebrny wężyk, arajtuzy dwa amarantowe lampasy (mundury paradne oficerskie byłybiało-amarantowe). Wysokie na 22 cm czapki miały blachę naczelną zmosiądzu (oficerowie ze srebra) ze wschodzącym słońcem i złotą literą"N" na srebrnym tle oraz srebrne (oficerowie) lub białe (żołnierze)kordony. W wersji paradnej nad czapką powiewała 47 centymetrowa kita zczaplich, strusich lub kapłonich białych piór, a z bokudoczepiona była kokarda "tricolore" ze srebrnym krzyżem kawalerskim.Oficerowie nosili granatowe, a żołnierze białe płaszcze. Szwoleżerowie byli uzbrojeni w szable, początkowo pruskie, kiepskiejjakości, a od marca 1809 we francuskie. Również pruskiekarabinki i pistolety wymieniono stopniowo na francuskie mousquetonnes(karabinki jazdy). Lance o długości 2,08 m z biało-amarantowymiproporczykami otrzymali dopiero na przełomie 1809 i 1810 r, po bitwiepod Wagram, gdzie odebrali lance austriackim ułanom i dalej szarżowaliz nimi. Wtedy też zmieniono nazwę oddziału na lansjerów (fr.1er Régiment de Lanciers de la Garde Impériale). Hymnem pułkowym był"Marsz trębaczy": Witamy was, witamy was, Jeżeliście nasi kochajcie nas, kochajcienas. Witamy was, witamy was, Jeżeliście wrogi szanujcie nas,szanujcie nas. Do zwycięstw przywykli wkraczamy do was, Obejścia wzglęgnego żądamy po was, A wy się nic złego, a wy się nic złego Nie bójcie od nas! Do zwycięstw przywykli wkraczamy do was, Polacy po świecie wojujemy was! My za Polskę naszą i za sławę naszą Wojujemy was! [7] Szwoleżer w letnimmundurze polowym, Bitwa pod Samosierrą,mal. Juliusz Kossak Szlak bojowy Hiszpania Pułk został partiami wysłany do Hiszpanii. W boju po raz pierwszyznalazł się 14 lipca 1808 r. pod Medina de Rio Seco (dwa szwadrony poddowództwem Kozietulskiego). 30 listopada 1808 roku doszło do najsłynniejszej w historiiszwoleżerów szarży, na przełęczy Somosierra. Brał w niejudział 3. szwadron dowodzony zastępczo przez Kozietulskiego. Szwadronbył tego dnia odkomenderowany do bezpośredniej asysty przy cesarzu. Pozałamaniu się francuskiego natarcia piechoty Napoleon wydał szwoleżeromrozkaz zdobycia wąwozu. Wąska droga wiodąca na szczyt (300metrów różnicy poziomów na odcinku2500 metrów) i ograniczona z obu stron metrowej wysokościmurkiem kamiennym, a ponadto obsadzona topolami, uniemożliwiał atakplutonami, dlatego został on poprowadzony czwórkami w szykukolumnowym. Po zdobyciu pierwszej baterii atakujący, nie zwalniająctempa szarży prowadzonej galopem, w ciągu ośmiu minut dotarli na szczytprzełęczy. Doprowadziło to w rezultacie do zdobycia wszystkich czterechbaterii i otwarcia drogi przez wąwóz na Madryt dla całejarmii. Rozkaz ataku był tak trudny do wykonania, że pojawiają się głosyhistoryków twierdzące, iż Napoleonowi chodziło jedynie odemonstrację, pozorowany atak odwracający uwagę, któryKozietulski źle zrozumiał. Zdobycie szczytu przełęczy siłami jednegoszwadronu wzbudziło zdumienie i zachwyt. Na szczęście Napoleon potrafiłwykorzystać efekt szaleńczego ataku Polaków, posyłając wślad za nimi posiłki. Kilkunastu szwoleżerów,którzy dotarli na szczyt, nie byłoby w stanie utrzymaćpozycji. Szarża przeszła do historii jako najefektowniejsze zwycięstwo polskiejkawalerii w czasie wojen napoleońskich i jednocześnie najtańszezwycięstwo Napoleona. Stała się legendą i inspiracją dlatwórczości literackiej i malarstwa. Na jej tle dochodziło idochodzi nadal do sporów o wkład Polaków wzwycięstwa Napoleona, o zamiary cesarza w stosunku do Polski, a nawet ocharakter interwencji francuskiej w Hiszpanii. Pułk pozostał w Hiszpanii do lutego 1809 r. W tym czasie brał udział wzdobyciu Madrytu, a następnie w walkach marszałka Soulta z Anglikami wPortugalii. Stu szwoleżerów pod dowództwemTomasza Łubieńskiego eskortowało Napoleona podczas jego powrotu doParyża. 1809-1811 W marcu 1809 roku pułk wszedł w skład armii przygotowywanej do wojny zAustrią. 22 maja szwoleżerowie bili się pod Essling. 6 lipca 1809 roku w bitwie pod Wagram szwoleżerowie popisali sięznów szarżą, która umocniła ich legendę. Wbrawurowym ataku rozbili pułk ułanów księcia Schwarzenberga,czym zapobiegli odcięciu armii od mostów na Dunaju. W czasieszarży odebrali ułanom ich lance i już z tą bronią atakowali dalej.Należy zaznaczyć, że większość ułanów Schwarzenbergastanowili Polacy z Galicji. W związku z tym wydarzeniem Napoleon miałpowiedzieć: Dać im te lance, jeśli tak dobrze umieją się nimiposługiwać[8]. Nastąpiła w związku z tym zmiana nazwy oddziału naszwoleżerów-lansjerów. Rok 1810 i 1811 to w historii pułku czas odpoczynku, służby dworskiej,odbierania nagród i uzupełnień strat osobowych. Tylko około400 lansjerów walczyło w Hiszpanii nad Ebro poddowództwem grosmajora Ch. Delaitre'a. Oddziałszwoleżerów eskortował parę cesarską w podróży doBelgii, a samego Napoleona w jego inspekcji nadmorskich prowincjicesarstwa. Główną kwaterą pułku było Chantilly. Kozietulskiotrzymał oficerską gwiazdę Legii Honorowej, przedstawiony został dopolskiego orderu Virtuti Militari oraz otrzymał tytuł barona. WincentyKrasiński został generałem brygady i hrabią. Wielu innych żołnierzy ioficerów otrzymało odznaczenia za męstwo i awanse. Rosja 20 lutego 1812 roku pułk otrzymał rozkaz wymarszu do Niemiec. 11 marcazostał skoncentrowany w Toruniu. 1 maja przekroczył (powiększony osformowany w Poznaniu piąty szwadron) wschodnią granicę KsięstwaWarszawskiego. 22 czerwca 1812 roku Napoleon wydał w Wiłkowyszkachodezwę o wybuchu II wojny polskiej, co oznaczało wojnę z Rosją. W pierwszym etapie wojny pułk przydzielony został do cesarskiej KwateryGłównej, a jeden szwadron stanowił osobistą ochronęmarszałka Davouta. Szwoleżerowie spełniali często funkcje policyjne.Bili się pod Wilnem, Mohylewem i Smoleńskiem. W bitwie pod Borodinostanowili rezerwę. Do Moskwy wkroczył z Napoleonem tylko szwadronsłużbowy (pozostałe kilka dni później). Eskortapięćdziesięciu szwoleżerów-lansjerów wyprowadziłacesarza z płonącego Kremla. Wysokie morale i dyscyplina szwoleżerów ujawniły się podczasodwrotu Wielkiej Armii. Byli jedną z nielicznych jednostek,która zachowała zdolność bojową do końca. 25 październikawalczyli pod Borowskiem i Małojarosławcem z Kozakami. W tym też dniusłużbowy szwadron uratował Napoleona pod Horodnią przed dostaniem się wręce Kozaków. 17 listopada szwoleżerowie wzięli udział wbitwie pod Krasnem a 28 listopada walczyli nad Berezyną. 5 grudniaNapoleon opuścił wojsko udając się do Paryża. Towarzyszyła mu doOszmiany 7. kompania szwoleżerów (nowo przybyłeuzupełnienie), jako osobista eskorta. Pułk eskortował cesarskiskarbiec. Do Wilna dotarł 9 grudnia. W kampanii pułk poniósłogromne straty. Pod koniec grudnia liczył tylko 374 ludzi. Konipraktycznie nie było. Jego liczebność była jednak i tak większa niżwszystkich pozostałych pułków konnych gwardii łącznie.Szwoleżerowie zyskali sobie wielkie uznanie wśródprzeciwników. Kozacy, którzy w ostatniej fazieodwrotu byli prawdziwą zmorą resztek Wielkiej Armii, niejednokrotnieuciekali na sam widok patroli pułku[9]. 1813-1815 Walcząc w kampanii 1813 I Pułk Szwoleżerów -Lansjerów Gwardii przechodził jednocześnie reorganizację idokonywał uzupełnień stanu liczbowego. Wiosną cztery szwadrony pułku(dowódcy : Wincenty Krasiński, Dominik Radziwiłł, PawełJerzmanowski, Dezydery Chłapowski) brały udział w bitwach podLützen, Budziszynem i Reichenbach (Dzierżoniów). 12lipca, odtworzony, liczący siedem szwadronów pułk, wszedł wskład nowej Wielkiej Armii. Pułk podzielono na dwa regimenty. Sześćkompanii znalazło się w dywizji kawalerii Starej Gwardii generałaWalthera. Osiem młodszych kompanii i kompania Tatarówwłączone zostały do II dywizji lekkiej kawalerii gwardii generałaLefevre'a. Pierwszy regiment towarzyszył Napoleonowi. Pod Peterswalderozbił pruski pułk huzarów lejbgwardii dowodzony przez synagenerała Blüchera. W bitwie pod Lipskiem brały udział obaregimenty. Po bitwie zniechęcenie ogarnęło na pewien czas nawetelitarnych szwoleżerów. Zdarzył się bezprecedensowy wdziejach pułku wypadek. Około pięćdziesięciu żołnierzy zdezerterowało.Pod Hanau (30/31 października) kolejną wspaniałą szarżą dokonaną wraz zpozostałą kawalerią gwardii, szwoleżerowie otworzyli resztkom armiidrogę powrotu do Francji. W kampanii obronnej Francji roku 1814 szwoleżerowie i eklererzy braliudział prawie we wszystkich bitwach. Walczyli pod Saint Dozier,Brienne, La Rohtiere, Champaubert, Montmirail, Vauchamps, Montereu,Troyes, Berry-au-Bac, Craonne, Laon, Reims, La Fere-Champenoise,Arcis-sur-Aube i Vitry. Brali udział w obronie Paryża. Do końcapozostali wierni Napoleonowi. Po zdradzie marszałka Marmontaosłaniającego Fontainebleau, Kozietulski poprowadził oba polskie pułkigwardii do Fontainebleau. Tu po raz ostatni Napoleon przeprowadziłprzegląd swoich polskich gwardyjskich oddziałów. Po jegoabdykacji zwycięzcy wyłączyli szwoleżerów z francuskiejarmii. Szwoleżerowie wrócili do ponownie zajętego przezzaborców kraju, wchodząc do nowo powstałej armiiKrólestwa Polskiego. Szwadron ochotników pod dowództwem majora PawłaJerzmanowskiego towarzyszył Napoleonowi na Elbę (Szwadron Elby).Podczas "marszu na Paryż" szwadron znajdował się w awangardzie oddziałuNapoleona. W okresie "stu dni", liczący 225 osób polskioddział, włączony był do dywizji czerwonych lansjerówgenerała Colberta i zachował polskie mundury (w dekrecie pozbawiającymcudzoziemców możliwości służby w gwardii, Napoleon zrobiłwyjątek dla Szwadronu Elby). Pomimo odezwy wielkiego księciaKonstantego wzywającej Jerzmanowskiego do odprowadzenia, pod groźbąsurowych kar, szwadronu do kraju, szwoleżerowie walczyli pod Ligny iWaterloo. Po przegranej, Szwadron Elby wycofał się wraz z marszałkiemDavoutem za Loarę. 1 października 1815 roku żołnierzy szwadronuzwolniono ze służby francuskiej. Wagram. Tomasz Łubieńskiwśród ułanów austriackich, (Tomasz Łubieński nabiałym koniu), mal.Juliusz Kossak Lista żołnierzy pułku Materiały archiwalne dotyczący żołnierzy I Pułku znajdują się wksięgach rodowodowych zwanych Registre-Matricule. Pierwsza z nich,rozpoczęta 14 kwietnia 1807 roku w Warszawie, obejmujeszwoleżerów o numerach ewidencyjnych od 1 do 1800. Sięga onapo 27 lutego 1812 roku. Druga księga, prowadzona według tego samego wzoru, zostałarównież sporządzona 27 lutego 1812 r. Obejmuje onaszwoleżerów-lansjerów zarejestrowanych podnumerami 1801 - 3508. Ostatni szwoleżer dopisany został 25 lutego 1814roku. W rejestrze odnotowano nie tylko wstępujących bezpośrednio do IPułku, ale także żołnierzy 3 Pułku Litewskiego Szwoleżerów iszwadronu litewskich Tatarów, którzy zostaliwłączeni do I Pułku. Księga trzecia dotyczy 3 Pułku Eklererów. Otwarto ją 1stycznia, a zamknięto 21 marca 1814. Obejmuje ona numery od 1 do 934.Wreszcie czwarta księga odnosi się do pułkuszwoleżerów-lansjerów gwardii odtworzonego w 1815roku, a rozwiązanego po paru miesiącach, po upadku Napoleona. Znajdująsię tu nazwiska około 200 Polaków, zarówno zeSzwadronu Elby, jak też ostatnich ochotników. Łącznie wszystkie księgi obejmują nazwiska 4800 Polaków iFrancuzów[10]. Koniec istnienia itradycja Ostatnim akcentem istnienia I Pułku był następujący list: „Do IaśnieOświeconey Izabelli z Hrabiów Flemingów. XiężnyCzartoryskiey Mościa Xiężno! Korpusoficjerów niegdyś pierwszego Regimentu Lekkokonnegopolskiego Gwardyi Cesarskiey, w zmianie dzisiejszey świata, potylo-letnim boiu chcąc dać Waszey Xiążęcey Mości dowóduszanowania które Jey cnoty, Jey przywiązanie do Oyczysteyziemi w nich wznieciło, ofiaruią Jey ieden ze Sztandarów ichRegimentu do zbiorów Świętych pamiątek sławy kraiowey,które przez Waszą Xiążęcą Mość zebrane zostaną obcym rękom isamemu czasowi wydarte. Ten znak w stu zwycięstwach przewodząc był namurach Madrytu, Wiednia i Kremlinu zatkniętym. Tysiące młodzi polskieyza nim idąc sądzili się być szczęśliwemi krew dla Oyczyzny i dla ieysławy przelewać. Chciey Wasza XiążęcaMość widzieć w tey Ofierze dowód tych uczuciówktóre dla niey każden Polak winien i razem przyiąćoświadczenie naszego poważania. ImieniemOficjerów, Generał Dywizyi, Niegdyś Półkowniktegoż Regimentu Hrabia Krasiński” - Marian Brandys, "Koniec świata szwoleżerów", t.1, s.8 W czasach II Rzeczypospolitej tradycje I Pułku szwoleżerówgwardii kultywował 1 Pułk Szwoleżerów JózefaPiłsudskiego, elitarna jednostka kawalerii, której 2szwadron był zwyczajowo szwadronem przybocznym prezydenta RP. W połowie sierpnia w Ciechanowie i Opinogórze odbywają sięwidowiska "Powrót szwoleżerów" organizowane przezUrząd Miasta Ciechanów, Muzeum Romantyzmu wOpinogórze, Ośrodek Studiów Epoki NapoleońskiejWyższej Szkoły Humanistycznej im. Aleksandra Gieysztora, StarostwoPowiatowe w Ciechanowie, Urząd Gminy w Opinogórze, MuzeumSzlachty Mazowieckiej, Centrum Kultury i Sztuki orazdowództwo miejscowego garnizonu. W widowiskach bierze udziałwiele "oddziałów" rekonstruujących wojskach epokinapoleońskiej z Anglii, Białorusi, Litwy, Łotwy, oraz liczne grupyhistoryczne z Polski. Bibliografia * Dezydery Chłapowski, Memoirs of aPolish Lancer, Chicago 1992, ISBN 0-9626655-3-3 * Marian Brandys, Koniec świataszwoleżerów, t. 1, Warszawa 1972 * Marian Brandys, Kozietulski i inni,Warszawa 1982, ISBN 83-207-0463-4 * John R. Elting, Napoleonic Uniforms,t. 2, New York 1993, ISBN 0-02-897115-9 * Eligiusz Kozłowski &Mieczysław Wrzosek, Historia oręża polskiego 1795-1939, Warszawa 1984,ISBN 83-214-0339-5 * Marian Kukiel, Dzieje oręża polskiegow epoce napoleońskiej 1795-1815, Poznań 1912 * Jan Pachoński, Generał Jan HenrykDąbrowski 1755-1818, Warszawa 1981, ISBN 83-11-07252-3 * Rocznik Woyskowy KrólestwaPolskiego na rok 1825, Warszawa 1825 Przypisy 1. ↑ Chodziło o konieczność wyekwipowaniai umundurowania na własny koszt 2. ↑ Chociaż nie brakowałoprzedstawicieli mieszczaństwa, w tym także Żydów; więcej w:Józef Załuski, Wspomnienia o Pułku Lekkokonnym Polskim 3. ↑ Lista niepełna i nigdy nieuzupełniona 4. ↑ Poważne braki w dokumentacjiuniemożliwiają odtworzenie Ordre de Batallie Pułku, bowiem znając nawetnazwiska oficerów, nie znamy ich konkretnychprzydziałów do poszczególnychpółszwadronów i plutonów; nie znamyteż stanów służb tyłowych (felczerów, kowali,płatnerzy, rusznikarzy, siodlarzy, szewców,krawców itp. 5. ↑ Elting: "był to kolor buraczkowy(ang. beet root), który Francuzi nazywali amaranth" 6. ↑ Spodnie oficerskie były w barwachodwrotnych 7. ↑ Brandys, s.6 8. ↑ Potwierdza to w swej relacjiDezydery Chłapowski 9. ↑ Kukiel, s.374 10. ↑ Lista nazwisk żołnierzy Pułku źródło: NBP /Wikipedia